مطالعه سیرت و اتباع از سنت‌های پیامبر(ص) راهکاری برای جهل زدایی است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی احناف خواف، مولوی مهرداد فرهمند، در مراسم نماز جمعه ۱۵ دی‌ماه ۱۴۰۲ اهل سنت شهر خواف، با تلاوت آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ادْخُلُوا فِي السِّلْمِ كَافَّةً» و حدیث «الاسلام یعلوا و لایعلی علیه» پیرامون موضوع جاهلیت مدرن به ایراد سخن پرداخت‌.

سخنران نماز جمعه خواف در آغاز سخن بیان داشت: قبل از این‌که خورشید نبوت طلوع کند، جامعه‌ی عرب، غرق در وادی گناه و معصیت بودند و اکثر جوامع بشری نیز با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کردند. اگر از هر بُعد و منظره‌ی نگاه کنیم، فساد در آن‌ها مشهود بود.

وی ادامه داد: از نظر عقیدتی، آن‌ها بت پرست بودند، در حالی که بت ها مالک ضرر و زیان و نفع و نقصان نبودند. از نظر اقتصادی، هر روز ربا و نزول افزایش می‌یافت و فقیر، فقیر‌تر می‌شد و غنی، غنی‌تر می‌گشت و فواصل اجتماعی بیش‌تر می‌شد. از نظر اخلاقی اگر نگاه کنیم، می‌بینیم که به جای اهمیت به خانواده، دختران را زنده‌ به گور می‌کردند و طبق آیه قرآن، وقتی که بشارت به دختر داده می‌شدند، خشمگین می‌شدند و چهره‌ی آنان سیاه می‌گشت.

مولوی فرهمند افزود: این همه مشکلات وجود داشت تا این‌ که پیامبر(ص) به نبوت برگزیده می‌شوند و با همه‌ی این مشکلات، به مبارزه می‌پردازند. از نظر عقیده پیامبر(ص) می‌فرمودند: این بت‌هایی که شما می‌پرستید، مخلوق هستند و نمی‌توانند چیزی را خلق کنند و این‌گونه با انحرافات عقیدتی مبارزه کردند. ایشان با سود و ربا جنگیدند و خداوند نیز آیاتی را در مورد حرمت سود و ربا نازل کرد.

بهترین امت کسی است که با همسر خود مهربان باشد

وی خاطر نشان کرد: از نظر ارزش‌های اخلاقی، آن‌قدر پیامبر(ص) به خانواده اهمیت داد تا این‌که فرمودند: بهترین امت کسی است که با همسر خود مهربان باشد و این نشان از مقام زن در اسلام دارد. همان دختری که تا دیروز زنده به گور می‌شد، در قرآن سوره‌ای نازل می‌شود به نام سوره‌ی نساء(زنان) و اولین زنی که مسلمان می‌شود، زنی به نام خدیجه است و اولین فردی که شهید می‌شود، او هم زنی به نام سمیه است.

سخنران نماز جمعه خواف گفت: مفسرین، عصر و جامعه‌ی قبل از پیامبر(ص) را عصر جاهلیت می‌نامند. جهل یا به معنای عدم علم و آگاهی و یا به معنای اتباع از غرایز و هوای نفسانی است. در تاریخ افراد جاهلی بودند که کور و کر شدند و قدرت تعقل از آن‌ها گرفته شد.

وی ادامه داد: طبق قول اکثر علما، فاصله‌ی زمانی بین حضرت عیسی(ع) تا پیامبر(ص) را جاهلیت اولی یا قدیم می‌گویند؛ چون انحرافات عقیدتی و کج‌اندیشی‌ها و ظلم و ستم، به اوج خود رسیده بود. برخی از علما می‌فرمایند: جاهلیت یک فرهنگ است و مختص زمان خاصی نیست و زمانی که قدرت تفکر از کار افتاد، آن جامعه دچار جاهلیت شده است‌.

فارغ التحصیل حوزه علمیه احناف خواف تصریح کرد: محمد قطب می‌گوید: جاهلیت عرب بسیار ساده بود اما جاهلیت جامعه امروز بسیار مدرن و پیشرفته است، چون اساس آن نظریه پردازی است و در جامعه، آن را جاهلیت نمی‌دانند و بلکه تمدن به شمار می‌آورند. وقتی در جامعه کار غیراخلاقی انجام می‌شود، آن را به عنوان یک فرهنگ نگاه می‌کنند و این خود جاهلیت است. قرآن کریم چند شاخصه برای ما بیان می‌کند که جاهلیت را به خوبی بشناسیم.

تعصب، تبرج و توجه به موقعیت شاخصه های جهل است

سخنران نماز جمعه خواف ادامه داد: شاخصه اول این است که وقتی بین قبیله بنی نضیر و بنی قریظه مشاجره‌ای رخ داد نزد پیامبر(ص) آمدند و از ایشان درخواست حکمیت کردند، وقتی پیامبر(ص) حکم را برای بنی قریظه صادر کردند، بنی نضیر بسیار ناراحت شدند و گفتند: ما این حکم را قبول نداریم و چرا پیامبر(ص) به موقعیت افراد نگاه نکرده است که الله تعالی آیه نازل کرد: «أَفحکم الجاهلیة یبغون» قرآن کریم می‌فرماید: این‌ها به دنبال احکام جاهلی هستند.

مولوی فرهمند در تصریح احکام جاهلی گفت: این احکام به گونه‌ای بود که اگر انسان غنی و شریف، کار خلافی می‌کرد، از او چشم پوشی می‌کردند اما اگر انسان ضعیف و فقیر این‌کار را می‌کرد، او را مجازات می‌کردند و این یعنی حکم جاهلیت و این مورد در جامعه ما هم دیده می‌شود که اگر شخص ثروت‌مند و دارای مقام، هرکار خلافی مانند اختلاس و… انجام دهد، از او چشم پوشی می‌کنند اما اگر شخص فقیری این‌کار را انجام دهد، فوری به مجازات می‌رسد.

وی تصریح کرد: اساس هر حکم باید عدالت باشد نه موقعیت افراد. دومین شاخصه‌ی جهل، تعصب است. تعصب معنای گسترده‌ای دارد. اگر کسی به نژاد و نسب افراد نگاه کرد و دوگانگی به وجود آورد، متعصب نامیده می‌شود. اگر کسی به خاطر قوم و قبیله‌اش، حقیقت را کتمان کرد، متعصب محسوب می‌شود. پیامبر(ص) ۱۴۰۰ سال قبل با فرقه گرایی مبارزه کردند و فرمودند: ملاک برتری انسان‌ها تقوا است و تقوا در قلب انسان است و چون نمی‌دانیم که تقوای چه کسی بیش‌تر است، موظیفم به همه‌ی انسان‌ها احترام بگذاریم.

فارغ التحصیل حوزه علمیه احناف خواف ادامه داد: به همه‌ی انسان احترام بگذاریم و به نژاد و رنگ پوست نگاه نکنیم. در جامعه‌ی غرب، یک مشکل بسیار بزرگی وجود دارد که به خیلی از افرادی که سیاه پوست هستند، به چشم دیگری نگاه می‌کنند و سیاه‌پوستان مشکلات زیادی دارند و این درحالی است که جامعه‌ی غرب، ادعای تمدن می‌کند.

سخنران نماز جمعه خواف افزود: طعنه زدن گناه بزرگی است اما در برخی موارد جرم آن بیش‌تر است؛ مانند: طعنه زدن به پدر و مادر انسان دیگر، ایراد به چهره‌ی کسی، طعنه به محل زندگی دیگران و… . تعصب در جامعه هیچ معنایی ندارد. امام فخر رازی می‌فرماید: تعصب بسیار زشت است اما اگر جاهلیت در کنار آن بیاید قبح آن بسیار بیش‌تر می‌شود.

حجاب برای مصونیت و محافظت زنان است

وی گفت: سومین شاخصه جاهلیت، طبق آیات قرآن، تبرج جاهلی است. قرآن کریم خطاب به زنان مومن می‌فرماید: شما مانند زنان دوران جاهلیت، تبرج و خودنمایی نکنید. یعنی زینت‌های خود را به نمایش نگذارید. قبل از اسلام، زنان زینت‌های خود مانند: موها و قسمت‌های گوش و گلوی خود را به نمایش می‌گذاشتند و هم‌چنین، هنگامی که راه می‌رفتند، پاهای خود را محکم به زمین می‌کوبیدند که جلب توجه کنند. پیامبر(ص) فرمودند: دو گروه هستند که وارد بهشت نمی‌شوند و یکی از آن دو گروه، زنانی هستند که با بدحجابی در انظار عمومی ظاهر می‌شوند و موجب تحریک بقیه می‌شوند و این‌ها نه تنها وارد بهشت نمی‌شوند، بلکه بوی بهشت هم به مشام آن‌ها نمی‌رسد.

مولوی فرهمند افزود: حجاب برای مصونیت و محافظت زنان است و برای محدودیت آن‌ها نیست. وقتی حجاب وجود داشته باشد، انسان‌هایی که خائن هستند و به دنبال ناموس مردم هستند، نا‌امید می‌شوند و نگاه آن‌ها به طرف ناموس مردم نمی‌افتد. خیلی از خیانت‌هایی که در زندگی‌های امروزی اتفاق می‌افتد، نتیجه‌ی همین بی‌حجابی یا بدحجابی‌هاست.

جهل و قدرت در کنار هم ظلم و ستم را به همراه دارد

فارغ التحصیل حوزه علمیه احناف خواف گفت: جهل در کنار هرچیزی که قرار بگیرد، آثار آن منفی است. جهل در کنار فقر، نتیجه‌ی آن جرم است اما اگر علم کنار فقر قرار بگیرد، نتیجه‌اش قناعت می‌شود. جهل وقتی کنار ثروت قرار گیرد، نتیجه‌ی آن می‌شود فساد اما اگر علم در کنار ثروت قرار گیرد، نتیجه‌اش تمدن و پیشرفت می‌شود.

وی بیان کرد: جهل وقتی کنار قدرت قرار گیرد، نتیجه‌ی آن دیکتاتوری، ظلم و ستم می‌شود اما وقتی علم کنار قدرت قرار گیرد، نتیجه‌اش عدالت و جوانمردی می‌شود. جهل اگر در کنار دین قرار گیرد، نتیجه‌اش می‌شود دین‌گریزی و تروریست اما اگر علم کنار دین قرار گیرد، نتیجه‌اش می‌شود سعادت و کامیابی. اکثر صفات بد، منشأ آن جهل است.

مولوی فرهمند ادامه داد: منشأ بسیاری از حسادت‌ها و تمسخرها جهل است و این را می‌شود از آیات قرآن دریافت. خداوند در قرآن، صفات عباد الرحمان را بیان می‌کند که وقتی انسان جاهل با این افراد روبرو می‌شود، عباد الرحمان به انسان جاهل سلام می‌کنند و این مشاجراتی که باعث بی‌حرمتی و از بین رفتن مسائل اخلاقی می‌شود، از جهل سرچشمه می‌گیرند.

سخنران نماز جمعه خواف افزود: سلام کردن در مورد صفات عبادالرحمان، سلام اصطلاحی نیست بلکه به معنای سخن درست گفتن است. دو راه‌کار برای جهل‌زدایی وجود دارد: اول مطالعه سیرت پیامبر(ص) و اتباع از سنت‌های ایشان و دوم عدم اتباع از خواسته‌های نفس و شهوات.