زندگینامه مولانا غلام احمد علی بایی رحمه الله تعالی
? ولادت و تحصیلات ابتدایی
مولانا غلام احمد علی‌بائی فرزند حاجی محمد در سال 1312ه.ش در روستای مشهدریزه در خانواده‌ای مذهبی، متدین و زحمتکش دیده به جهان گشودند. ایشان سال‌های ابتدای کودکی را در مشهدریزه گذرانده و در مکتب خانه، روخوانی قرآن را فرا گرفتند. ایشان از همان کودکی علاقه‌ی فراوانی به کسب علوم دینی از خود نشان می‌دادند. در همین سالها بود که ترجمه 5 جزء از قرآن کریم به همراه کتاب «قدوری» و ابتدای «کنز» (در فقه احناف) را نزد آخوند ملاحسن یارمحمدی و همچنین پدر بزرگشان ملا قربان فرا گرفتند.
? شروع تحصیلات حوزویبا بازگشت مولانا مطهری ـ رحمه الله ـ از هندوستان به خواف، و تاسیس حوزه علمیه احناف خواف به دست ایشان، مولانا به حلقه درس این استاد فرزانه کشیده شدند. فضای بی‌سوادی حاکم بر منطقه، مولانا ـ رحمه الله ـ را مصمم کرد تا به این نیز بسنده نکنند و تحصیلات حوزوی را ادامه دهند. بعد از حدود هفت سال تلمّذ در محضر مولانا مطهری ـ رحمه الله ـ و بهره گیری از علم و تقوای استاد، ایران را به مقصد پاکستان ترک کردند.
حضرت مولانا در بدو ورود به پاکستان و با رایزنی‌های مختلف، در مدرسه‌ی«بوری والا» ثبت نام نمودند و تا پایان آن سال تحصیلی، در آن جا اقامت گزیدند. مولانا موسی خان روحانی بازی ـ رحمه الله ـ مدیریت این حوزه را بر عهده داشتند. بعد از اتمام سال تحصیلی، مولانا به حوزه ی«خیرالمدارس» شهر ملتان، نقل مکان کردند و از محضر مولانا خیرمحمد جالندری ـ رحمه الله ـ کسب فیض کردند.
? آشنایی با مولانا مفتی محمود ـ رحمه الله ـبعد از حدود دو سال حضور در ملتان و پس از پایان سال تحصیلی، خواست و مشیت باری‌تعالی بر این قرار گرفت که مولانا به حوزه‌ی «قاسم العلوم» ملتان که از مشهورترین مدارس پاکستان بود، بروند. مدیریت این حوزه در دستان توانمند مولانا مفتی محمود ـ رحمه الله ـ بود. مولانا مفتی محمود ، مفتی بزرگ پاکستان، رهبر حزب جمعیت علمای پاکستان و جانشین راستین علامه سید حسین احمد مدنی ـ رحمه الله ـ در علم حدیث به شمار می‌رفتند. علاوه بر این، ایشان ریاست «وفاق المدارس العربیه» (شورای مدارس دینی) پاکستان را نیز برعهده داشتند.
هنوز مدت زیادی از حضور مولانا در قاسم العلوم نگذشته بود که به علت گرمای شدید، دچار بیماری شدند و بالاجبار ملتان را ترک کردند و به کراچی رفتند و در مدرسه «نیوتاوان» ادامه‌ی سال تحصیلی را گذراندند. در آن سالها مولانا محمد یوسف بنوری ـ رحمه الله ـ مدیریت حوزه را عهده‌دار بودند وحکمتی بود که مولانا از وجود این دانشمند فرزانه نیزکسب فیض کنند. با اتمام آن سال تحصیلی و بهبودی کامل، مولانا بار دیگر عزم ملتان کردند و پس از دوری کوتاه مدت، دوباره به قاسم العلوم بازگشتند. در این مدت، روزانه دو سه ساعتی هم در دارالافتای حوزه با مفتی عبدالله ـ رحمه الله ـ همکاری داشتند.
? اساتید مولانا ـ رحمه الله ـ
مولانا از محضر اساتید بارزی فیض بردند که برخی از آنان عبارتند از: آخوند ملا حسن یارمحمدی، مولانا مطهری، مولانا مفتی محمود، مولانا خیرمحمد جالندری، مولانا شهداد سراوانی، مولانا موسی خان روحانی بازی، مولانا درخواستی، مولانا احمد علی لاهوری، مولانا محمد شریف کشمیری، مولانا سبحان محمود، علامه مفتی محمد شفیع عثمانی، مولانا محمد ابراهیم و مفتی عبدالله ـ رحمهم الله ـ
? بیعت با مولانا احمد علی لاهوری ـ رحمه الله ـ پس از اخذ دو سند معتبر، جهت گذراندن دوره تفسیر به شهر لاهور و محضر مولانا احمد علی لاهوری ـ رحمه الله ـ رسیدند. مولانا احمدعلی از علمای برجسته پاکستان بودند. تقوا و دانش استاد تحسین همگان را بر می‌انگیخت.
مولانا عبدالعزیز ملازاده ـ رحمه الله ـ (مؤسس حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان) در همین اوان جهت بیعت با مولانا لاهوری به لاهور آمده بودند و هر دو با حضرت مولانا احمد علی لاهوری در مرکز «خدام‌الدین» بیعت کردند.
? بازگشت به وطن
مولانا به‌رغم اصرار اساتید مبنی بر اقامت در پاکستان، در مورخه 14/10/1343 هـ.ش. بعد از نزدیک به هفت سال دوری از خانواده، به وطن برگشتند. ایشان گرچه ابتدا پیشنهادات زیادی برای خدمت در منطقه خواف داشتند اما ترجیح دادند به مردم منطقه خود خدمت کنند.
? تأسیس حوزه علمیه در مشهدریزه
مولانا که تاثیر حوزه‌های علمیه را در زندگی مردم پاکستان به وضوح مشاهده کرده بودند، تصمیم گرفتند جهل و تاریکی را در منطقه ریشه‌کن کرده آن را با نور علم و دانش منور کنند. در نتیجه، ایجاد یک حوزه علمیه در مشهدریزه را امری حیاتی می‌دانستند. به همین دلیل، مردم علم دوست را تشویق کردند تا در مشهدریزه حوزه‌ای تاسیس کنند. حوزه تاثیر بسزایی در منطقه ایجاد کرده بود و با زندگی مردم پیوند خورده بود. در جامعه‌ای که سواد رخت بر چیده بود، این خود انقلابی محسوب می شد. ایشان علاوه بر تاسیس حوزه، کلاس تفسیری هم بعد از نماز صبح در مسجدجامع دایر کرده بودند که مورد استقبال قرار گرفت و چندین سال نیز ادامه داشت.
? اقامه ی نماز جمعهسال 1345 نقطه‌ی عطفی در تاریخ مشهدریزه بود؛ چرا که مولانا با توجه به نیاز مبرم مردم جهت یکپارچگی، نماز جمعه را در مشهدریزه اقامه نمودند و مردم متدین از روستاهای همجوار جهت اقامه نمازجمعه به مشهدریزه می‌آمدند.
از یک طرف تاثیرحوزه و از طرفی دیگر سخنرانی‌های تاثیرگذار ایشان در مجالس خصوصی و عمومی، شور و اشتیاق مردم را برای انجام امور دینی بیشتر می‌کرد. روز به روز بر تعداد طلاب حوزه افزوده می‌شد و این حرکت رو به جلو، به خوبی احساس می‌شد؛ اما در این بین، رژیم پهلوی و ساواک بیکار ننشستند و بعد از تذکرهای فراوان، حوزه را بعد از قریب به پنج سال فعالیت، تعطیل کردند، ولی مولانا صحنه را خالی نکردند و به مبارزات خود ادامه دادند. طی همین سالها با کمک معتمدین و خیرین، مساجد فراوانی در روستاهای هم جوار و مشهدریزه ساخته شد. روشنگری مولانا فضای علمی بازی را در اختیار قشر جوان گذاشته بود.
? تاسیس حوزه انوارالعلوم خیرآبادبعد از این که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، مولانا به همراه دو تن از خیرین منطقه آقایان « مرحوم حاج عبدالغفور و مرحوم حاج عبدالحکیم رجبعلی زاده» در چاه کشاورزی«رجبعلی زاده» (خیرآباد) به تاسیس حوزه‌ی علمیه‌ای همت گماردند.
مولانا تعریف می‌کنند: «بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با مشورت برادران رجبعلی زاده که از نیک اندیشان و خیرین بودند، کلنگ بنای چند حجره را به زمین زدیم. خالصانه دعا کردیم و از خداوند خواستیم تا به ما استقامت بدهد و این کار خیر را که خالص برای اوست رونق دهد. بعد از مدتی، چند اتاق ساخته شد و 5 نفر از نوجوانان را در حوزه ثبت نام کردیم، نام حوزه را نیز «انوارالعلوم» گذاشتیم.» بخش خواهران انوارالعلوم بعدا افتتاح شد. این حوزه هم اکنون بیش از 800 طلبه (در دو واحد برادران و خواهران) دارد.
? تاسیس حوزه دارالعلوم اسلامی ریزه
حدود سال 1368 مولانا با رایزنی‌های فراوان و با تلاش وافر، مجوز تأسیس حوزه‌ی دیگری را گرفتند و با درخواست و اصرار معتمدین و علما، ایشان عهده‌دار مدیریت این حوزه نیز شدند. در این حوزه نیز اکنون بیش از100 طلبه مشغول فراگیری علوم دینی هستند.
? مولانا و صدور فتوی
مولانا علی‌بائی از بدو ورود به ایران، به عنوان تنها مرجع دینی منطقه شناخته می‌شدند و مردم از سراسر منطقه و دیگر مناطق جهت اخذ فتوا به ایشان مراجعه می‌کردند. فتاوای ایشان هم اکنون و بعد از جمع آوری آماده چاپ است و به زودی انشاء الله چاپ و منتشر خواهد شد.
? تقسیم مسئولیت ها
گرچه مولانا با عشق و علاقه‌ای که داشتند و با وجود کسالت و کهولت سن باز هم بطور متناوب در حوزه و جمع مدرسین و طلاب حضور می‌یافتند؛ اما ضعف جسمی ایشان، مولانا را بر آن داشت تا مسئولیت خطیر اقامه نمازجمعه در شهرمشهدریزه را به فرزندشان «مولوی عبدالکریم» و اداره حوزه‌ی انوارالعلوم را نیز به «مولوی عبدالمجید رجبعلی‌زاده» فرزند مرحوم حاج عبدالغفور، یار و مشاور دیرین‌شان بسپارند تا خللی در اداره امور دینی و مذهبی به وجود نیاید. و مسئولیت داخلی مدرسه‌ی دارالعلوم اسلامی ریزه را نیز به «مولوی حامد شیخ جامی» سپردند.
? توصیه با اساتید و طلاب مدارس دینی
مولانا همیشه مدرسین و طلاب علوم دینی را به تقوای الهی سفارش کرده و از ایشان می‌خواستند تا در همه‌ی کارها خصوصاً کسب علم، اخلاص داشته باشند و همیشه بر آن باشند تا علمشان برای خودشان و جامعه مفید باشد و هیچگاه خود را ، از کسب علم بی‌نیاز ندانند. علاوه بر مطالعه‌ی کتب درسی، کتاب‌های علمی و ادبی را مرور کنند تا بتوانند با علم روز با مخاطبان خود ارتباط برقرار کنند. ایجاد وحدت و اخوت بین آحاد مردم، حسن سلوک و پایبندی به اعمال نیز از سفارشات دیگرشان به علما و طلاب بود. ایشان بارها نقش حساس عالمان دینی در جامعه را گوشزد نموده و جامعه خوب را حاصل تلاش عالمان فهیم و فقیه می‌دانستند.
? وفات مولانا
این عالم فرهیخته و ربانی بعد از نیم قرن تدریس و خدمت به جامعه، امروز شنبه (۹۶/۹/۱۸) در بیمارستان خاتم الانبیاء تایباد، ندای حق را لبیک گفته و به دیار حق شتافتند.
روحشان شاد، یادشان گرامی و راهشان پر رهرو باد.
