ابو السعود از علمای بزرگ قرن دهم و دوره عثمانی است. وی دارای مذهب حنفی بود و در روستایی نزدیک قسطنطنیه در خانواده‌ای دارای علم و فضل متولد شد. وی فقیه، مفسر و شاعری بود که از هوش بسیار بالایی برخوردار بود و به سه زبان عربی، فارسی و ترکی تسلط کامل داشت و به هر سه زبان به صورت نثر و شعر مطلب می‌نوشت.وی به واسطه سبک بسیار زیبا و تعبیر بسیار روانی که در تفسیرش بهره برده، مشهور به خطیب المفسرین گردیده و این لقب به صورت مطلق مختص ابو السعود قرار گرفته است.وی عمرش را در مسند تدریس، قضاوت و افتاء سپری نمود و بعد از جلوس به مسند قاضی القضاتی در سال 952 به مدت سی سال مفتی و شیخ الاسلام بلاد عثمانی قرار گرفت. از خصوصیات او این بود که هر سوال را به همان روش سوال پاسخ می‌گفت، مثلا اگر سوال به صورت شعر بود، پاسخ هم به صورت شعر و بر همان وزن و قافیه داده می‌شد و اگر سوال به صورت نثر بود جواب هم به صورت نثر و با همان روش استفاده شده در سوال، بود. همچنین ابو السعود جواب سوال و استفتای هر شخص را به همان زبانی که سوال کرده بود، می‌داد، مثلا اگر سوال به زبان فارسی بود، جواب هم به زبان فارسی داده می‌شد و به همین صورت زبان ترکی و عربی.ابو السعود همراهی سلطان سلیمان قانونی را بر خود لازم گرفته بود و مدت زیادی را در دربار این خلیفه عثمانی سپری نموده و به اسلام و مسلمین خدمت نمود.تفسیر ابو السعود که به روش تفاسیر زمخشری و بیضاوی نوشته شده است دارای ویژگی‌های منحصر به فردی خصوصا در بحث ادب، بلاغت و اعجاز می‌باشد. این تفسیر بارها در قاهره به چاپ رسیده است. محققین و اساتید درجه اول تفسیر عصر ما برای این تفسیر ارزش فراوانی قائل می‌باشند. ابو السعود به واسطه تألیف این تفسیر از طرف سلطان بایزید دوم مورد تجلیل و قدردانی قرار گرفت.ابو السعود در اوایل جمادی الاولی سال 982 درگذشت و در کنار مقبره حضرت ابوایوب انصاری (رض) دفن گردید.
(التفسیر و المفسرون للذهبی، التفسیر بالرأی للزغلول، التفسیر و المفسرون للمعرفة، التیسیر فی اصول التفسیر لعماد علی عبدالسمیع، درس‌هایی از قرآن مولف: حبیب الله طاهری)
✍️ محمد مکفی رودی
