1- روز عرفه از روزهای ماه‌های حرام است.قال الله (عز وجل: («إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ» (سوره توبة : 39)
و ماه‌های حرام عبارتند از: ذو القعدة، ذو الحجة، محرم، رجب. روز عرفه از روزهای ذي الحجة است.
2-روز عرفه از روزهای ماه‌های حج است. خدای متعال می‌فرماید: «الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ») سوره بقرة : 197) ماه‌های حج همان شوال، ذو القعدة، ذو الحجة است.
3-روز عرفه از روز‌هایی است که خداوند آن‌ها را روزهای معلوم خوانده و آن‌ها را ستوده است: خدای عز وجل می‌فرماید: «لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ» (سوره حج:28) عبدالله بن عباس رضي الله عنهما می‌فرماید: الأيام المعلومات: عشر ذي الحجة؛ ایام معلومات هما ن ده روز ذی الحجه می‌باشد.
4-روز عرفه از ده روزی است که خداوند به آن‌ها قسم خورده و عظمت آن را بیان کرده است. خدای متعال می فرماید: «وَ لَيَالٍ عَشْرٍ» (سوره فجر:2) حضرت عبدالله بن عباس می فرمایند: این ده روز همان ده روز ذی الحجه است. ابن کثیر می‌نویسد: قول صحیح همین است.
5-روز عرفه یکی از روز‌هایی است که عبادت در آن نسبت به تمام سال فضیلت بیشتری دارد: رسول اکرم(صلى الله عليه وسلم) فرمود: «ما من عمل أزكى عند الله ولا أعظم أجرا من خير يعمله في عشر الأضحى. قيل : ولا الجهاد في سبيل الله؟! قال: ولا الجهاد في سبيل الله، إلا رجل خرج بنفسه و ماله فلم يرجع من ذلك بشيء» (رواه الدارمي وحسن إسناده الشيخ محمد الألباني في كتابه إرواء الغليل)؛
عمل هیچ روزی نزد خداوند از ده روز ذی الحجه پرهیزگارانه‌تر و برتر نیست. سوال شد: جهاد در راه خدا هم بهتر نیست؟ فرمود: حتی جهاد در راه خدا، مگر کسی که باجان و مال خود رفته، با هیچ کدام برنگردد.
6- در روز عرفه خداوند دین را کامل و نعمت را تمام گرداند، عمر بن الخطاب –رضي الله عنه- فرمود: فردی یهودی گفت: ای امیر المومنین! آیه‌ای در کتاب شماست که اگر در میان ما می‌بود آن را عید می‌گرفتیم. فرمود: کدام آیه؟ عرض کرد:«الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَ رَضِيتُ لَكُمْ الْإِسْلَامَ دِينًا»(سوره مائدة: 5) حضرت عمر – رضي الله عنه- فرمود: ما نیز قدر آن روز را می‌دانیم آن روز عرفه و در روز جمعه بود.
7- روزه‌ی روز عرفه:فضیلت روزه در این روز نیز براساس این است که یکی از ده روز پرفضیلت ذی الحجه است که رسول خدا(صلی الله عليه وسلم) به روزه گرفتن این روزها تشویق نموده است. هنيدة بن خالد-رضي الله عنه- از زنش و او از یکی از همسران پیامبر روایت می‌کند: «كان النبي صلى الله عليه وسلم يصوم تسع ذي الحجة و يوم عاشوراء و ثلاثة أيام من كل شهر: اول اثنين من الشهر وخميسين» (صححه الألباني في كتابه صحيح أبي داود).رسول خدا نه روز ذی الحجه و روز عاشورا و سه روز از هر ماه را روزه می‌گرفت یک دوشنبه و دو پنج شنبه.
درفضیلت خاص روز عرفه رسول خدا(صلى الله عليه وسلم) در پاسخ به سؤالی درمورد فضیلت روزه‌ی این روز می‌فرماید: «كفر السنة الماضية والسنة القابلة» (رواه مسلم في الصحيح)؛ البته این فضیلت برای حاجیان در مکه نیست؛ زیرا این روز برای آنان عید به حساب می‌آيد.
8- این روز برای کسانی که در موقف هستند عید به حساب می‌آيد: رسول خدا(صلى الله عليه وسلم( فرمود: يوم عرفة و يوم النحر و أيام منى عيدنا أهل الإسلام. (رواه أبوداود وصححه الألباني)
9-دعای روز عرفه مقام برتری دارد: نبي اکرم (صلى الله عليه وسلم)فرمود: خير الدعاء دعاء يوم عرفة. (صححه الألباني في كتابه السلسة الصحيحة) ابن عبد البر – رحمه الله- فرمود: و في ذلك دليل على فضل يوم عرفة على غيره. این مطلب خود دلیلی بر فضیلت روز عرفه است.
10- نجات از آتش جهنم در روز عرفه: پیامبر( صلى الله عليه وسلم) فرمود: ما من يوم أكثر من أن يعتق الله فيه عبدا من النار من يوم عرفة. (رواه مسلم في الصحيح)
11- مباهات خداوند نزد اهل آسمان نسبت به مردم حاضر در عرفات: قال النبي (صلى الله عليه وسلم): إن الله يباهي بأهل عرفات أهل السماء.(رواه أحمد و صحح إسناده الألباني)
12-التكبير:علما در این باره دو مطلب را ذکر کرده‌اند: اول تکبیر پس از نماز فرض که از روز عرفه شروع می‌شود و ابن حجر –رحمه الله- می‌فرماید: در این باره حدیثی از رسول خدا(صلی الله علیه وسلم) نقل نشده است و صحیح ترین قول صحابه در این باره قول حضرت علی و حضرت ابن مسعود(رضی الله عنهما) است که از صبح عرفه شروع می‌شود و تا پایان ایام تشریق ادامه می‌یابد. اما تکبیر مطلقی که در هر لحظه می‌توان گفت، از روز اول ذی الحجه شروع می‌شود؛ كان ابن عمر و أبو هريرة رضي الله عنهم يخرجون إلى السوق يكبرون و يكبر الناس بتكبيرهما و المقصود تذكير الناس ليكبروا فرادى لا جماعة.
13- رکن حج در این روز است: قال النبي (صلى الله عليه وسلم): «الحج عرفة» (متفق عليه)؛ حج عرفه است.
نوشته: دکتر راشد بن معيض العدواني عضو هيئة التدريس در دانشگاه الإمام دانشکده دعوت در مدينه
مترجم : مولوی جواد عصاررودی مدرس حوزه‌ی علمیه احناف خواف
