راهنماي عمره و حج تمتع
قبل از عزيمت به سفر حج موارد زير رعايت شود .1- با نيت خالص براي خدا و ثواب آخرت و به عنوان انجام يك تكليف ديني براي سفر حج و عمره اقدام گردد . 2- از اراده و نيت عزت دنيائي ، كسب شهرت و تجارت پرهيز گردد . 3- از تمام گناهان كوچك و بزرگ توبه نموده و تصميم بگيرد كه بعد از اين گرد گناه نگردد تا لياقت حضور در اماكن مقدسه را پيدا نمايد .
به طور كلي( عمره ) داراي چهار عمل مي باشد : 1- احرام 2- طواف 3- نماز طواف 4- سعي بين صفا و مروه4- تراشيدن يا كوتاه كردن موي سر . اعمال عمره به ترتيب به شرح ذيل مي باشد .
1- احرام
قبل از احرام ناخنها ، موي زير بغل ، زير ناف ولبها را كوتاه كند و بعد از آن غسل نموده يا وضو بگيرد . سپس لباسهاي خود را بيرون آورده ولباسهاي احرام را بپوشد . بعد دو ركعت نماز نفل خوانده و پس از اداي نماز به اين صورت براي «عمره» نيت كند (اللّهُمَّ اِنّي اُرِيْدُ الْعُمْرَةَ فَيَسّرْهَا لِيْ وَ تَقَبَّلْهَا مِنّيْ) يعني خدايا اراده عمره دارم پس اين عمل را برايم آسان گردانيده و قبول فرما .
بعد از نيت كلمات تلبيه را مردان بلند و زنان آهسته بخوانند . (لَبَّيْكَ اللّهُمَّ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ لَبَّيْكَ ، اِنَّ الْحَمْدَ وَ النّعْمَةَ لَكَ وَ الْمُلْكَ ، لاَ شَرِيْكَ لَكَ) با نيت کردن و خواندن كلمات تلبيه زائر محرم مي گردد. تكرار كلمات لبيك تا رسيدن به مسجد الحرام سنت و بهترين ذكر است .
ممنوعات احرام
زائر بعد از محرم شدن بايد از ممنوعات احرام به شرح زير پرهيز نمايد . 1- همخوابي و بوسه زدن و معانقه با همسر خود 2- تراشيدن يا كندن موي از هر جاي بدن 3- كوتاه كردن ناخن 4- استعمال خوشبوئي در بدن و لباس و در خوردنيها و آشاميدنيها و نيز بوئيدن آن .5- استعمال روغن خوشبو بر بدن 6- سرمه كشيدن اگر خوشبو باشد حرام است و اگر بدون بوي خوش براي زينت استعمال گردد ، مكروه است خصوصا براي زنان شديداً مكروه است. 7- شكار كردن و همكاري با شكارچي 8- قطع گياهان و درختان حرم 9- جنگ و جدال و برخورد نامناسب با ديگران 10- ذكر جماع و زناشوئي در حضور زنان 11- كشتن كك و شپش از لباس و بدن 12- گرفتن و كشتن ملخ 13- پوشيدن لباس دوخته براي مردان 14- پوشيدن سر و صورت براي مردان 15- پوشيدن صورت براي زنان.
هر كدام از ممنوعات احرام جزائي دارد كه در صورت مرتكب شدن بلافاصله از روحاني سوال شود .
ورود به مكه معظمه و مسجد الحرام
زائرين محترم پس از وارد شدن به مكه معظمه وگذاشتن وسايل در محل سکونت ، وارد مسجد الحرام شوند و مستحب است كه از باب السلام داخل شوند . وقتي خانه كعبه را مشاهده كردند سه مرتبه (الله اكبر ، لا اله الا الله) بگويند و براي طواف عمره با وضو آماده شوند .
2- طواف
براي طواف عمره درمقابل «حجر الاسود» ايستاده ، به اين روش نيت طواف عمره نمايد : (اللّهُمَّ اِنّيْ اُرِيْدُ طَوَافَ الْعُمْرَةِ فَيَسّرْهُ لِيْ وَ تَقَبَّلْهُ مِنّيْ) يعني خدايا اراده دارم طواف عمره بجا آورم پس آن را برايم آسان نموده و از من قبول فرما . اگر كسي بدون نيت طواف نمايد طوافش درست نيست . پس از نيت دستهاي خود را مائل به طرف «حجرالاسود» بلند نموده بگويد (بسم الله الله اكبر) ودست خود را ببوسد . مردان و زنان هفت دور از جانب راست به دور كعبه معظمه بچرخند با فرق اينكه مردان در اين طواف شانه راست خود را برهنه نموده و سه دور اول را پهلوانانه طواف نمايند ولي زنان به حالت عادي بچرخند .
در وقت طواف از نعمت زبان استفاده نموده مشغول ذكر خدا ، درود شريف و دعا باشد . در هر دور در مقابل «حجرالاسود» كه رسيد ، دستها را مايل به طرف آن بلند نموده و تكبير بگويد و دست خود را ببوسد . و اگر ممكن باشد به طرف سنگ رفته ، با گفتن تكبير آن را در بغل گرفته ، داخل سنگ را ببوسد .
3- نماز طواف
بعد از پايان طواف، پشت مقام حضرت ابراهيم (ع) دو ركعت نماز واجب طواف ادا نمايد. بعد از انجام نماز ، دعا نموده و آب زمزم بنوشد.
4- سعي بين صفا و مروه
بعد از اتمام طواف و نماز طواف براي عمل سعي به طرف صفا برود . در سر كوه صفا با نيت سعي عمره ، رو به خانه با تكبير دستهاي خود را مانند هيئت دعا بلند نموده ، دعا و استغفار نمايد . از سر كوه صفا پايين آمده با ذكر ، درود و دعا به طرف مروه برود . مردان در ميان دو ستون و نوار سبز سريعتر حركت كنند . و در سر كوه مروه مانند صفا رو به خانه با گفتن تكبير و بلند كردن دستها ، دعا نمايد . از صفا به مروه يك دور محسوب ميشود كه لازم است به همين روش هفت دور را كامل نمايد .
5- تراشيدن يا كوتاه كردن موي سر
بعد از اتمام سعي ، براي حلال شدن از احرام به محل سكونت خود رفته ، بعد از توضيح دادن و كسب اجازه از روحاني مردان سر خود را بتراشند يا به اندازه يك بند انگشت كوتاه نمايند البته تراشيدن براي مردان بهتر است. وزنان از همه گيسوان خود به اندازه يك بند انگشت كوتاه نمايند . لازم به ذكر است كه مردان در صورتي مي توانند موهاي سر خود را كوتاه نمايند كه موي سر آنها از يك بند انگشت بلندتر باشد در غير اين صورت واجب است كه سر خود را بتراشند.
مسائل مربوط به زنان
1- لباس عادي و دوخته در حالت احرام بپوشند . 2- تلبيه را آهسته بگويند . 3- در موقع طواف مانند مردان پهلوانانه طواف نكنند . 4- در سعي بين صفا و مروه مانند مردان بين دو نوار سبز ندوند . 5- در موقع حلال شدن سر خود را نتراشند ليكن از همه گيسوان خود به اندازه يك بند انگشت كوتاه نمايند . 6- درحالت عادت زنانه ، به مسجد الحرام و مساجد ديگر داخل نشوند ليكن در اين حالت در مني ، عرفات و مزدلفه حاضر گردند .
راهنماي حج تمتع
اعمال حج تمتع از روز هشتم ذي الحجه تا پايان روز دوازدهم ذي الحجه به مدت پنج روز به شرح زير ميباشد.
روز اول : هشتم ذي الحجه
احرام: روز هشتم ذي الحجه از محل سکونت شهر مكه معظمه مانند احرام عمره ، براي حج احرام بسته شود ، با فرق اينكه در آنجا براي عمره نيت نموده و در اينجا براي حج نيت نمايد. نيت حج اين است : (اللّهُمَّ اِنّيْ اُرِيْدُ الْحَجَّ فَيَسّرْهُ لِيْ وَ تَقَبَّلْهُ مِنّيْ) يعني خدايا اراده دارم اعمال حج را به جا آورم پس آن را برايم آسان فرما و از من قبول كن . پس از نيت و خواندن كلمات تلبيه (لَبَّيْكَ اللّهُمَّ لَبَّيْكَ ، لَبَّيْكَ لاَ شَرِيْكَ لَكَ لَبَّيْكَ، اِنَّ الْحَمْدَ وَ النّعْمَةَ لَكَ وَ المُلْكَ ، لاَ شَرِيْكَ لَكَ) محرم ميگردد . با تكرار كلمات تلبيه براي انجام طواف قدوم حج به مسجد الحرام رفته و طواف نمايد .
طواف قدوم :طواف قدوم حج و سعي آن مانند طواف و سعي عمره است با اين تفاوت كه در اينجا به نيت حج طواف و سعي را انجام ميدهد و در آنجا به نيت عمره .
مني :پس از انجام طواف قدوم ، عازم سرزمين مني گرديده و شب نهم را با ذكر ، درود ، توبه ، استغفار ، نماز ، و دعا بگذراند .
روز دوم : نهم ذي الحجه
عرفات: در اين روز بزرگترين ركن حج برگزار مي گردد كه بدون آن حج صحيح نيست. در اين روز پس از طلوع خورشيد ، لبيك گويان به سوي عرفات عزيمت نموده و اين روز را تا غروب با ذكر ، درود ، توبه ، استغفار ، گريه و توقف در عرفات بگذراند .
مزدلفه : پس از غروب خورشيد ، لبيك گويان از عرفات عازم مزدلفه گرديده ، نماز مغرب و عشا را در وقت عشا و در مزدلفه ادا نموده و آن شب را با ذكر ، درود ، توبه ، استغفار ، نماز ، دعا ، و گريه بگذراند ؛ زيرا كه اين شب طبق روايات از شب قدر افضل تر است .
روز سوم : دهم ذي الحجه (روز عيد اضحي)
اين روز داراي چهار عمل واجب و يك عمل فرض براي حج است . لازم به ذكر است كه حجاج در اين روز به خاطر كثرت اعمال از نماز عيد معاف ميباشند .
واجب اول: (وقوف در مزدلفه) است كه وقتش از طلوع صبح (اول وقت نماز صبح) تا اندكي قبل از طلوع خورشيد است . سپس لبيك گويان رهسپار سرزمين مني مي شويم .
واجب دوم :(رمي جمره ي عقبه) در مني اولين عملي كه بايد انجام گيرد رمي جمره ي عقبه است . در اين روز نزد جمره ي عقبه كه آخر جمرات سه گانه و به طرف مكه مي باشد ، رفته و با هفت سنگ ريزه به اندازه نخود و يا هسته ي خرما كه از مزدلفه جمع آوري شده است ، اين جمره را رمي نموده و با شروع عمل رمي ، تلبيه را قطع نمايد و با زدن هر ريگ جداگانه (بسم الله الله اكبر) بگويد .
واجب سوم: (دم تمتع) بر حاجي متمتع واجب است كه بعد از انجام «رمي جمره ي عقبه» ، به طرف قربانگاه رفته و در آنجا يك گوسفند به نيت دم تمتع در راه خدا ذبح نمايد . لازم به ذکر است که يك نفر به نيابت و به نام چند نفر مي تواند عمل ذبح را انجام دهد چنانچه درحال حاضر به اين روش عمل مي شود .
واجب چهارم: (حلق يا تقصير) پس از انجام قرباني به خيمه ي محل سكونت خود مراجعت نموده ، با توضيح دادن و اجازه گرفتن از روحاني ، مردان سر خود را بتراشند و زنان به اندازه بند انگشت از تمام گيسو هاي خود كوتاه نمايند . بعد از ترا شيدن و يا كوتاه كردن موي سر از احرام خارج شده و همه ممنوعات احرام غير از مباشرت با همسر ، برحاجي حلال ميگردد .
طواف زيارت: اين طواف فرض و از اركان حج است . زائر پس از خارج شدن از احرام جهت انجام طواف زيارت كه عبارت از هفت بار چرخيدن به دور خانه خدا ودو ركعت نماز پشت مقام ابراهيم (ع) است ، عازم مكه مي شود . در صو رتيكه در طواف قدوم سعي بين صفا و مروه انجام يافته باشد ، درطواف زيارت عمل سعي لازم نيست . ضمناً تأخير طواف تا روز سوم عيد جايز است . رعايت ترتيب در ميان اعمال ياد شده در روز عيد واجب است و در صورت تقديم و تاخير ، دم لازم ميگردد .
روز چهارم : يازدهم ذي الحجه (رمي جمرات سه گانه)
حاجي بايد شب يازدهم را در مني بگذراند و روز يازدهم (بعد از ظهر) جمرات سه گانه را هركدام با هفت ريگ رمي ، كند ؛ به اين ترتيب كه اول جمره ي اولي ، بعد از آن جمره ي وسطي و پس از آن جمره ي عقبه را كه روز عيد رمي نموده ، رمي كند .
روز پنجم : دوازدهم ذي الحجه (رمي جمرات سه گانه)
شب دوازدهم را بايد در مني سپري نموده و بعد از ظهر روز دوازدهم مثل روز قبل هر سه جمره را رمي نمايد . با رمي جمرات سه گانه در اين روز ، اعمال حج تمام گرديده و به مكه مراجعت نمايد . تا وقتيكه در مكه سكونت دارد سعي كند نمازهاي پنجگانه را در مسجد الحرام ادا نمايد ؛ زيرا طبق روايات هر نماز در مسجد الحرام برابر صد هزار نماز نسبت به مساجد ديگر ثواب دارد .
طواف وداع
بر زائرين محترم واجب است هنگام خارج شدن از مكه، طواف وداع(طواف خداحافظي) بجا آورند . اين طواف عبارت از هفت دور به دور خانه خدا و دو ركعت نماز پشت مقام ابراهيم (ع) است . لازم به ذكر است كه وضو براي همه ي طوافها واجب است .
گردآوری : مولوی عبدالجليل موحدي – مدرس حوزه علمیه احناف خواف
