- انسان باید از جنگ و جدال دوری نماید و حتی در هنگام صحبت کردن با دیگران نیز از ایراد گرفتن و دشمنی نمودن با فرد مقابل دوری کند.
- انسان در گفتگو با مردم نباید دنبال عیوب آنها باشد، زیرا این کار اولاً باعث تنفّر از خود آن فرد خواهد شد و دوماً منجر به جنگ و جدال می‌شود، و اگر هم به این دو مسأله منجر نشود، آن شخص عیب‌گیرنده به دو گناه مبتلا خواهد شد که آن دو گناه عبارتند از: ۱- معلوم میگردد که فردی که از صحبت‌های دیگران ایراد گرفته و دنبال نکات منفی در صحبت دیگران است، اراده دارد علم، عقل و کمال خود را ثابت کند و این یک گناه می‌باشد، زیرا ثابت نمودن علم و فضل خود و نسبت دادن جهالت و نادانی به فردی دیگر، ظلم و گناه خواهد بود. ۲- نسبت دادن جهالت و نادانی به یک فرد مسلمان، باعث ناراحتی و خشم او میگردد و ناراحت نمودن او نیز گناه بزرگی می‌باشد.
- افرادی که شما با آنها صحبت می‌کنید، دو حالت دارند: ۱- اگر آن فرد جاهل است، بحث نمودن با او، باعث ناراحتی و خشم شما خواهد شد و صحبت با جاهل برای خودتان مضر خواهد بود. ۲- اگر آن فرد عاقل و فهمیده باشد و با شما بحث و جدل نکند و تمام حرف‌ها و ایرادات شما را تحمّل نماید، بالاخره دشمن شما خواهد شد.
به همین دلیل در روایت می‌آید: «عن أنس بن مالك من تركَ الكذبَ وهو باطلٌ بَنى اللهُ لهُ بيتا في ربضِ الجنةِ، ومن تركَ المِراءَ وهو محقّ بنى له في وسطَ الجنةِ …» (أخرجه الترمذي و ابن ماجه باختلاف يسير) رسول خدا(ص) می‌فرمایند: هر شخصی که بر حق نیست و وقتی متوجه شد که بر حق نمیباشد، از بحث و مجادله کوتاه آمد، خداوند متعال در بهشت برای او خانه‌ای درست خواهد نمود و هر فردی که بر حق است، ولی به خاطر اینکه مجادله و مخاصمه‌ای به وجود نیاید از صحبت خود کوتاه آمد، خداوند متعال برای این فرد هم خانه‌ای در بهشت درست می‌نماید. منظور این است که هر کاری بستگی به نیت فرد دارد. - خوب گوش فرمایید: امکان دارد که شیطان شما را وسوسه نماید که حق با تو است، پس چرا سکوت می‌نمایی و حق را ترک می‌کنی، این وسوسه به این دلیل است که شما را وارد درگیری کند و بعد از درگیری، شیطان شروع به تمسخر و خنده بر شما خواهد کرد. پس مواظب باشید که شیطان شما را مورد تمسخر قرار ندهد.
- منظور این نیست که شما حرف حق را نگویید، بلکه گفتن حرف حق بسیار خوب است، ولی مقصد این است که اولاً حرف حق را باید به کسی گفت که حق‌پذیر باشد نه فردی که قبول نکند، دوماً هدف از بیان حق ضایع‌نمودن طرف مقابل نباشد، بلکه برای رضایت الهی گفته شود و سوماً حرف حق باید به صورت پوشیده بیان شود، نه اینکه او را برملا نماییم، زیرا این فضیحت است و نصیحت نخواهد بود.
خداوند متعال به همه ما توفیق بدهد تا مورد وسوسه و تمسخر شیطان قرار نگیریم.محمد مکفی رودی
