ما در برابر نفس خودمان و نیز خانواده خود مسئولیت داریم

ایشان در آغاز سخن بیان کرد: انسان‌ با دیگر موجودات فرق دارد و بر اساس آیه ۷۲ سوره احزاب، ما انسان‌ها مسئولیت‌ها را پذیرفته‌ایم. ذات رب العالمین می‌فرماید: “انا عرضنا الامانة علی السموات و الارض والجبال فأبین أن یحملنها و أشفقن منها وحملها الانسان” ما بار امانت را بر آسمان‌ها و زمین عرضه کردیم، اما آسمانها و زمین از اینکه بپذیرند سرباز زدند و نپذیرفتند، اما انسان پذیرفت. انسان بار امانت الهی را پذیرفته است و بنابر نظر تعدادی از مفسران، منظور از بار امانت همین مسئولیت‌پذیری و تکالیفی است که در شریعت مقدس اسلام مطرح شده و بر دوش من و شما نهاده شده است.
ایشان افزود: همه موجودات جهان اعم از انسان و دیگر موجودات به سوی کمالی که از جانب پروردگار برایشان پیش‌بینی شده است در حرکت‌اند و مسیرشان را ادامه می‌دهند، اما تفاوت انسان با دیگر موجودات این است که همه موجودات به غیر از انسان، راه را خودشان انتخاب ننموده‌اند و علم و هدف ندارند، اما انسان باید علم و هدف داشته باشد و راهش را انتخاب کند. انسان راهش را خودش انتخاب می‌کند و هدف خود را می‌فهمد. بر همین اساس، در مورد همه موجودات آیه‌ای در قرآن داریم؛ آیه ۵۰ سوره طه که حضرت موسی این کلام را مطرح می‌کنند: “ربنا الذی أعطی کل شی خلقه ثم هدی” پروردگار ما هر چیز را همان طوری که باید خلق کرده و آنها را راهنمایی و هدایت نموده است.
آیه دیگری در سوره قیامت وجود دارد که خدای متعال می‌فرماید: “أیحسب الانسان أن یترک سدی” آیا انسان خیال می‌کند که همان‌طور بی‌هدف رها شده است؟! هرگز، چنین نیست. انسانی که بار امانت را پذیرفته و به دوش کشیده است با آن عقل و علمی که خدای عالم به او عنایت کرده، باید آن را ادامه دهد و از زیر بار مسئولیت، شانه خالی نکند.
مولوی باهیئت خاطرنشان کرد: مسئولیت‌های مختلفی بر دوش من و شماست. بر اساس آیات کلام الهی، ما در برابر نفس خودمان و نیز خانواده خود مسئولیت داریم و این دو مسئولیت را ذات رب العالمین در آیه ۶ سوره تحریم این‌گونه می‌فرماید: “یاایها الذین آمنوا قو أنفسکم و أهلیکم نارا” ای کسانی‌‌که ایمان آورده‌اید؛ خود و خانواده خود را از آتش سوزان جهنم نجات دهید. در سوره شعراء آیه ۲۱۴ یک مسئولیت مهم دیگری را پروردگار بر دوش بندگان خودش قرار می‌دهد؛ خطاب به پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: “و أنذر عشیرتک الاقربین” اقوام و خویشاوندان نزدیکت را هشدار بده. خدای متعال مسئولیت دیگری بر دوش بندگان با ایمان و مسلمان خودش قرار می‌دهد؛ بر اساس آیه ۷ سوره شوری، دو مسئولیت دیگر هم بر دوش ما نهاده شده است؛ “و کذالک أوحینا الیک قرآنا عربیا لتنذر أم القر‌ی ومن حولها” و این‌چنین به سوی تو قرآن را نازل کردیم تا هشدار بدهی اهل مکه و اطراف آن را. لذا انسان باید از خود شروع کند، چون در قبال نفس خود مسئولیت دارد و از تک‌تک افعال و گفتار خود باید مراقبت کند و در پیشگاه خداوند جوابگو باشد.
مدرس حوزه علمیه احناف خواف اظهار داشت: انسان، موجودی دوبُعدی است. یک بُعد، روح و بُعد دیگر جسم است. ما وظیفه داریم که از خود محافظت کنیم؛ یعنی از روح و جسم خود. وظیفه داریم که همان اندازه که به جسم خود بها می‌دهیم بیشتر از آن به روح خود ارزش و بها بدهیم. ما باید بدانیم که روح ما از عالَم بالاست. اگر جسم ما گرسنه می‌شود غذا می‌خواهد و غذای آن از زمین تامین می‌شود. اما اگر روح ما گرسنه شد با غذاهای زمینی تامین و سیر نمی‌شود. جسم از زمین است و غذای آن هم در زمین است، اما روح از عالَم بالاست و غذای آن هم از نزد رب‌العالمین است. جسم من و شما بیمار می‌شود و درمانش در زمین صورت می‌گیرد و دارویش از زمین به‌دست می‌آید. آیا فکر کرده‌ایم که در طول مدت چند ساله زندگی دنیای‌مان، صدها و هزاران بار روح من و شما مریض شده و تا حد مرگ پیش رفته است؟ آیا به فکر درمان افتاده‌ایم؟ وقتی روح من و شما آزرده و مریض می‌شود دکتر می‌تواند آن را درمان کند؟ داروهای دکتر، اثر خواهد کرد؟ خیر. این را قاطعانه عرض می‌کنم، اگر کسی ادعا کند که من روح و جان یک انسان را درمان می‌کنم اشتباه گفته است. با  قرص و دارو، روح و نفس انسان به آرامش نمی‌رسد. داروی جان ما از نزد رب العامین است، آن‌جا که رب‌العالمین می‌فرماید: این قرآن، شفا و دارویی برای امراض درونی دل‌های انسانهاست. اگر روح من و شما مریض و آلوده شود، به مرحله‌ای می‌رسد که به تعبیر قرآن از حیوانات هم پست‌تر می‌شود.
ایشان تصریح کرد: بخش بعدی مسئولیت من و شما در قبال خانواده است. والدین به‌خصوص پدران دقت کنند. آن جایی که عقد نکاح بسته شد، یک مسئولیتی را پدر بر عهده گرفته است و باید مردانه بایستد. نه اینکه با اندک مشکلاتی که در خانه ایجاد شد به فکر جدایی بیفتد و افکاری از قبیل طلاق و ترک خانه و بی‌اهمیتی به خانواده در ذهن او بیاید. وقتی مسئولیت یک خانواده را پذیرفتیم مشکلاتی هم وجود دارد. انسان باید مقاوم و صبور باشد و تا آن‌جایی که در توان دارد برای خانواده مایه بگذارد. کار، تلاش و فعالیت در جهت تامین غذای خانواد کند و از طرف دیگر و بیش‌تر از آن برای غذاهای روح و جان خانواده تلاش کند. افسوس می‌خوریم بر حال انسان‌هایی که هنوز ابتدای زندگی مشترک آنهاست و سر از حوزه‌های علمیه و شورای حل اختلاف در می‌آورند. پدر خانواده در قبال زن خانواده و فرزندان مسئولیت دارد. مادر خانواده در قبال خانواده و فرزندان و اموال خانه و شوهرش مسئولیت دارد. هر کدام باید به وظیفه خود عمل کنند. همینطور فرزندان خانواده هم مسئولیت‌هایی دارند که البته مسئولیت پدر و مادر به مراتب سنگین‌تر است. پدر و مادر باید توجه به مسئولیت‌هایشان داشته باشند که فرزندان آن خانواده ساخته شوند و وقتی که به سن ۲۰ یا ۲۵ سالگی برسند بتوانند از عهده مسئولیت و وظایف‌شان برآیند.
ایشان افزود: مسئولیت بعدی ما در قبال اقوام و خویشاوندان ماست. ما مسئولیم، اقوام و خویشان خود را دریابیم. خداوند عزیزان تبلیغی را حفظ کند، چقدر آن‌ها مطرح می‌کنند که فکر من و شما باید جهانی باشد. این برگرفته از آیات کلام الهی است که انسان باید به فکر اقوام و خویشان خود باشد. اگر انسان به آن‌ها توجه نکند ضرر آن به خودش بر می‌گردد.
ایشان ادامه داد: مسئولیت بعدی که در آیات قرآن به آن اشاره شده در قبال جامعه است. انسان موجودی اجتماعی است. اگر اجتماع فاسد بود، انسان هم فاسد می‌شود. انسان به تنهایی نمی‌تواند نیازهای مادی و معنوی خود را تامین کند. یک انسان به تنهایی نمی‌تواند غذای خود را تامین کند، بلکه باید افراد مختلفی زمینه‌ها را فراهم کنند. از کشاورز و دامدار و کارخانه‌دار و تولیدی و همه با هم کار می‌کنند که نیاز من و شما تامین می‌شود. اگر در یک بخشی از این بخش‌ها فساد بیاید، یقین بدانید که فساد در ما هم اثر خواهد کرد.
مولوی باهیئت تاکید کرد: یک مسئولیت دیگر است که خیلی فراتر از اینهاست. فکر یک انسان مسلمان باید جهانی باشد وامت اسلامی را فرا گیرد. چرا این ضرورت دارد؟ چون از آن طرف دیگر، دشمنان دین، فکرشان جهانی است. دشمنان اسلام و دین، مرتب بر علیه انسانیت نقشه می‌کشند و می‌خواهند همه را در چنگال داشته باشند. من و شمای مسلمان هم باید این‌گونه افکاری داشته باشیم که حداقل مسلمان‌ها را حفظ کنیم. کاری که از عهده من و شما بر می‌آید  در زمان کنونی و در حال حاضر دعای خالصانه برای دنیای بشریت است.
مولوی باهیئت در پایان بیان داشت: یک انسان مسئولیت‌پذیر چند ویژگی باید داشته باشد: ۱- انسان مسئولیت‌پذیر کسی است که کاری را که پذیرفته است با تمام نیرو و توانی که دارد انجام می‌دهد و سستی و تنبلی را کنار می‌گذارد. یا قبول نمی‌کند و یا وقتی پذیرفت از تمام نیرویش مایه می‌گذارد. ۲- نشانه فرد مسئولیت‌پذیر استقامت است. اگر با مشکلاتی مواجه شد از جاده بیرون نمی‌رود.
۳- نشانه انسان مسئولیت‌پذیر این است که در مسیر مسئولیتی که بر عهده گرفته است، اگر با مشکلی مواجه شود، دیگران را مقصر نمی‌داند و مسئولیت کارهایش را خود به عهده می‌گیرد و از مردم هم معذرت‌خواهی می کند. این که یک مسئول گاهی با مشکلی مواجه شود و تقصیر را به عهده این و آن بیندازد این سیاست بسیار غلطی است. یک مسئول می‌تواند ضعیف باشد، می‌تواند خطا کند، اشتباه کند، اما یک مرتبه در رسانه‌ها ظاهر شود و با صداقت کامل عرض کند که ملت من اشتباه کردم، من خطا کردم، من مدیریت خوبی نداشتم، اینگونه الفاظ را بنده نشنیده‌ام. برنامه‌های صدا و سیما و تلویزیون را من و شما پیگیری می‌کنیم، نشنیده‌ام که مسئولی یک مرتبه از ته دل معذرت‌خواهی کند و صادقانه با ملت سخن بگوید. اگر مجری، بعضی از مسئولین را به چالش می‌کشد، همین که جوابی ندارند، مشکل را به گردن دیگری می‌اندازند. دیگری را می‌آورند او هم  مقصر را کسی دیگر می‌داند. این چه وضعیتی است؟ اقتصاد بهم ریخته است. بعضی‌ها بهانه تحریم می‌آورند. خب این حرفتان درست، کالاهای خارجی گران می‌شود، اما چرا کالاهای داخلی که صفر تا صد آن در کشور وجود دارد را گران می‌کنید؟ تحریم در کالاهای داخلی چه نقشی دارد؟۴- نشانه دیگر یک انسان مسئولیت‌پذیر این است که شکوه و گلایه نمی‌کند و تا جایی که در توان دارد کار می‌کند. ۵- آخرین نشانه یک انسان مسئولیت‌پذیر آن است که عاقلانه و با مشوره‌ اهل مشورت تصمیم می‌گیرد و کارها را هیچ‌گاه به تاخیر نمی‌اندازد. کاری را که می‌خواهد انجام دهد و می‌داند که آن کار مثبت است بلافاصله انجام می‌دهد.