- اهل علم کاملا آگاه هستند که به‌خاطر خاتم‌بودن رسول خدا(صلی الله علیه و سلم) فرمایشات ایشان نیز دارای کلمات جامع و کاملی هست که از هر حرف، لفظ و کلمات رسول الله(صلی الله علیه و سلم) فصاحت و بلاغت مانند دریا سرازیر می‌باشد، زیرا فرمایشات ایشان طبق آیه: «وَ مَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ (نجم/۳ و ۴) وحی غیرمتلو هست. به همین خاطر علمای شریعت برای احادیث پیامبر توضیحات و مفاهیم مختلفی بیان کرده‌اند.
- ممکن است تعجب نمایید که صاحب مرقات در ذیل این حدیث: «أُنزِل القُرآنُ على سبعةِ أحرُفٍ لكلِّ آيةٍ منها ظَهرٌ وبطنٌ» بیان داشته است که برای هر آیه شصت هزار مفهوم ممکن است وجود داشته باشد و حضرت علی(کرم الله وجهه) می‌گوید: اگر من خواسته باشم برای قرآن تفسیری بنویسم، می‌توانم به اندازه هفتاد بار شتر در مورد تفسیر مطالب جمع‌آوری کنم. منظور صاحب مرقات این است که نصوص احادیث و قرآن دارای معانی زیادی هست و احتمالات زیادی برای آنها وجود دارد.
- حال شرح حدیث: «الإمامُ ضامِنٌ» را خوب توجه نمایید.
در شرح این حدیث شارحین حدیث گفته‌اند: منظور حدیث این است که امام بین خداوند متعال و بندگان(مقتدی‌ها) واسطه است و تعهد دارد که در دعا واسطه و رابط بین خداوند متعال و بندگانش باشد. - با این تمهیدی که اول بیان شد حدیث فوق دارای احتمالاتی هست که دو تا از آن احتمالات عبارتند از:۱. معنای ظاهری این است که امام ضامن نماز مقتدی‌ها می‌باشد.
۲. به صورت عام، امام ضامن تمام کارها و مسایل مقتدی‌هایش می‌باشد و این توضیح باعث بالا رفتن مقام امام خواهد شد و با توجیه اول هم تعارضی ندارد، زیرا توجیه اول را نفی نمی‌کند و با مفهومی که محدثین بیان کرده‌اند در تضاد هم نیست. بنابراین امام وکالت عامه دارد و در داخل و خارج نماز ضامن بندگان می‌باشد و باید برای اصلاح مقتدی‌ها از همه لحاظ فکر و تلاش نماید.
- فقیه عصر مولانا خالد سیف‌الله رحمانی(حفظه‌الله) به امام‌های مساجد در جلسه‌ای که با آنها داشته، می‌فرماید: برخی این حدیث را فقط مربوط به نماز می‌دانند، با وجود اینکه درست هم هست، ولی چرا مفهوم عام حدیث را نگیریم و تلاش نکنیم که رزق آنها از راه حلال به دست آید، از حیث خانوادگی مشکلی نداشته باشند، فکری برای معیشت آنها نکنیم، لذا امام باید تمام مشکلات دینی مردم و مقتدی‌ها را حل کند و در کنار نماز، تعلیم و تعلم آنها را هم در دست گیرد.
- خلاصه، امام ضامن نماز و تمام امور مقتدی‌ها است و این مسئولیتی بسیار خطیر و بزرگ است، پس باید علما و امامان مساجد تلاش نمایند که نسبت به مقتدی‌ها و بندگان خدا نهایت تلاش و کوشش را انجام دهند.
- مولانا مطهری(حفظه‌الله) در آخر فرمایشات خودشان فرمودند: یکی دیگر از وظایف علما، حمایت و تشویق از برادران جماعت تبلیغ است و علما در کنار حمایت و تشویق خودشان هم لازم است که در راه جماعت تبلیغ خروج نمایند.
✍️ محمد مکفی رودی
