شخصیت و ویژگی‌های حضرت عثمان(رض)

ایشان در مقدمه سخنان خویش گفت: حضرت عثمان(رض) از طرف پدر و مادر با رسول الله(ص) قرابت دارند. ایشان در جد پنجم «کنانة» با پیامبر اکرم مشترک می‌باشند و از طرف مادر؛ مادربزرگ حضرت عثمان، عمه پیامبر اکرم(ص) است و این از جمله شرافت‌های حضرت عثمان(رض) است.
مولوی مومن با اشاره به ویژگی‌های این شخصیت خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی‌های سیدنا عثمان این است که در دوران جاهلیت، نه بت پرستیدند، نه شراب نوشیدند و نه مرتکب جنایتی شدند.
دومین ویژگی ایشان این است که اولین مهاجر در اسلام هستند که با همسر خود به حبشه هجرت کردند. هدف از هجرت به حبشه، اولاً به خاطر محفوظ‌ ماندن از آزار مشرکین بود و ثانیاً با رفتن فردی مانند حضرت عثمان و همسرشان، پایگاه دومی برای اسلام، و محل امن و زمینه توسعه برای اسلام ایجاد می‌شد. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: عثمان(رض) بعد از حضرت ابراهیم و لوط، نخستین کسی است که با همسر خود هجرت نمود.
سومین ویژگی‌ منحصر به فرد ایشان این است که دو دختر پیامبر اکرم(ص)، یکی پس از دیگری به عقد ایشان درآمد.
مولوی مومن افزود: سیدنا عثمان بنا به دعوت حضرت ابوبکر(رض)، از نخستین مردان مسلمان هستند و اسلام ایشان، تقویتی برای اسلام و مسلمین بود؛ چون جایگاه اجتماعی ویژه‌ای در نزد مردم مکه داشتند و به محض مسلمان‌شدن‌شان، پیامبر اکرم(ص) دخترشان رقیه(رض) را به عقد ایشان در آوردند. پس از اینکه به مدینه هجرت کردند، در دوران جنگ بدر رقیه(رض) مریض شدند و بنا به دستور پیامبر، تیمارداری ایشان را انجام می‌دادند. وقتی رقیه(رض) وفات کردند، دختر دیگر خود ام کلثوم(رض) را به عقدشان در آوردند. وقتی در سال نهم هجری، ام‌کلثوم(رض) وفات نمود پیامبر فرمودند اگر در نزد من دختر سومی هم می‌بود، به ازدواج عثمان در می‌آوردم.
چهارمین ویژگی سیدنا عثمان این است که چندین مرتبه به مناسبت‌های مختلف از زبان پیامبر اکرم(ص) بشارت به بهشت داده شدند. ضمن اینکه پیامبر در حدیثی ده نفر را که معروف به «عشره مبشره» هستند را بشارت به بهشت می‌دهند، علاوه بر این، پیامبر اکرم(ص) چندین بار عثمان(رض) را مژده به بهشت دادند.
مدرس حوزه علمیه احناف خواف ادامه داد: زمانی که پیامبر اکرم(ص) به مدینه هجرت کردند، فقط یک چاه شیرین وجود داشت که آن هم در ملکیت شخص یهودی بود که معروف به «بئر رومة» بود. او آب را با قیمت بالایی به مسلمانان می‌فروخت و مسلمانان را در تنگنا قرار داده بود. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: هر کس این چاه را بخرد، حفاری کند و در اختیار مسلمانان قرار دهد، بهشت از آنِ اوست. حضرت عثمان آن چاه را خریده، حفاری کردند و در اختیار مسلمانان قرار دادند.
ایشان افزود: در غزوه تبوک که معروف به «جیش‌العسرة» بود، پیامبر اکرم(ص) بالای منبر اعلان فرمودند: کسی که این جنگ سخت را تجهیز کند، بهشت از آنِ اوست. سیدنا عثمان(رض) بلند شدند و در سه مرتبه سیصد شتر مجهز برای این جنگ خریداری نمودند. در مرتبه چهارم سیدنا عثمان هزار دینار طلا و دویست اوقیه نقره خدمت پیامبر آوردند و تقدیم‌شان نمودند. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: از این به بعد، از عثمان هیچ کاری سر نمی‌زند که به آخرتش ضرر برساند. اگر زبان پیامبر از وحی سرچشمه می‌گیرد و صادق‌الامین هستند، ایشان چنین تاییداتی در مورد اصحاب بزرگوار از جمله حضرت عثمان(رض) داشتند.
ایشان گفت: ابوموسی اشعری(رض) روایت می‌کند که با پیامبر اکرم(ص) داخل باغ بودیم که کسی در می‌زد، پیامبر به ابوموسی فرمودند: درب را باز کن و به وی بشارت به بهشت بده. درب را که باز کرد، ابوبکر صدیق(رض) بودند. مرتبه دوم شخصی دیگر در زد، پیامبر فرمودند به وی بشارت به بهشت بده. درب را که باز کرد عمر فاروق(رض) بودند. مرتبه سوم شخصی دیگر در زد، پیامبر فرمودند: در مقابل مصیبت‌هایی که به او می‌رسد، به وی بشارت به بهشت بده. درب را که باز کرد عثمان ذی‌النورین(رض) بودند.

مولوی مومن با اشاره به واقعه صلح حدیبیه یادآور شد: پنجمین ویژگی حضرت عثمان(رض)، «بیعت‌الرضوان» است. زمانی که پیامبر با حدود هزار و چندصد صحابه برای عمره به سمت مکه به راه افتادند و مشرکین مانع آنها شده و در محل حدیبیه متوقف شدند، پیامبر اکرم(ص) حضرت عثمان را به عنوان نماینده و سفیر به مکه فرستادند تا با بزرگان مکه گفتگو کنند و این نشانه کمال اعتماد پیامبر به ایشان، و تعلق حضرت عثمان به پیامبر است. حضرت عثمان وقتی به مکه می‌روند، بزرگان مشرکین اجازه طواف بیت‌الله را به ایشان می‌دهند، اما نمی‌پذیرند و می‌فرمایند: من طواف بیت‌الله را نمی‌کنم تا زمانی‌که پیامبر اکرم(ص) طواف نکنند. کفار مکه شایع می‌کنند که حضرت عثمان شهید شده است تا غیرت مسلمانان را ارزیابی کنند. وقتی خبر به پیامبر می‌رسد، ایشان در زیر درخت سمرة قرار می‌گیرند و بر مردن در راه خدا بیعت می‌کنند. خداوند متعال می‌فرماید: «لَّقَدْ رَضِيَ اللَّـهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا» (فتح: 18) خداوند از مؤمنان راضی گردید همان دم که در زیر درخت با تو بیعت کردند. خدا می‌دانست آنچه را که در درون دلهایشان (از صداقت و ایمان و اخلاص و وفاداری به اسلام) نهفته بود، لذا اطمینان خاطری به دلهایشان داد، و فتح نزدیکی را پاداش‌شان کرد.
ایشان تصریح کرد: این بیعت، در دفاع از حضرت عثمان(رض) واقع شد و دیگر اینکه، پیامبر اکرم(ص) دست راست خود را بر روی دست‌ چپ‌شان گذاشتند و فرمودند: این بیعت از طرف عثمان(رض) است. تمام خلفای راشدین جزو همین صحابه بودند و وقتی خداوند از این افراد اعلان رضایت کند، هیچ بشری نمی‌تواند آن را تغییر بدهد.
ششمین ویژگی حضرت عثمان این بود که وقتی پیامبر اکرم(ص) به غزوه ذات‌الرقاع و غزوه قطفان رفتند، حضرت عثمان را به عنوان خلیفه و جانشین خود در مدینه قرار دادند.
هفتمین ویژگی سیدنا عثمان(رض)، شهادت مظلومانه ایشان است. در تاریخ اسلام شهادت زیاد داریم، اما از یکسری ابعاد، شهادت ایشان ویژگی‌های خاصی دارد و آن اینکه صحابه از حضرت عثمان(رض) خواستند که اجازه بدهید مانع شورشیان شویم، و از طرفی حضرت معاویه(رض) نیز پیام فرستادند که اجازه بدهید لشکر بفرستم، اما ایشان با توکل، یقین و اعتمادی که بر وعده‌های پیامبر اکرم(ص) داشتند و نیز خوابی که در آن، پیامبر ایشان را برای افطاری دعوت کرده بودند، باعث شد که ایشان بفرمایند: من دوست ندارم به خاطر دفاع از من، خون کسی ریخته شود. شورشیان به حضرت عثمان گفتند استعفا بدهید، فرمودند: من اجازه این کار را ندارم؛ زیرا پیامبر اکرم(ص) فرمودند: خدا پیراهنی بر تو می‌پوشاند، و عده‌ای سعی می‌کنند تا پیراهنت را در بیاورند، اما تو این کار را نکن، تا اینکه حضرت عثمان(رض) در حالت روزه و تلاوت قرآن، بعد از نماز عصر به شهادت رسیدند.