اگر شهوت و خشم زیر نفوذ قدرت عقل باشد انسان موفق خواهد بود.

ما به عنوان یک انسان مومن، ورای اینکه الله تعالی لطف کرده و ما را مومن قرار داده است، در قبال تک تک افراد به عنوان یک مومن مسئولیت‌هایی داریم و هر چه انسان به وظایف خود آگاه و عامل باشد در جوامع مختلف آوازه او شهرت بیشتری پیدا می‌کند. عرب‌های تعلیم‌نیافته در محضر رسول اکرم(ص) چنان تعلیمی گرفتند و عامل به تعليمات ایشان بودند که آوازه آنها دنیای زمانه آنها را فرا گرفت. اما متاسفانه عکس این جریان در بین جوامع امروزی دیده می‌شود.
ایشان افزود: در نهاد یک انسان خداوند متعال سه نعمت قرار داده است. نهاد انسان بر فطرت است اما به علت عدم بهره بردن از نیروهایی که در وجود اوست گاهی وقت‌ها به بیراهه کشیده می‌شود. خداوند در نهاد ما غضب و شهوت و عقل عنایت کرده است؛ اگر شهوت و خشم زیر نفوذ قدرت عقل باشد انسان موفق خواهد بود، اما اگر هر کدام از این‌ها بر عقل فایق آیند انسان به بیراهه کشیده می‌شود. امام غزالی(رحمه الله) می‌فرماید: خشم، سگ شکاری پادشاه و شهوت، اسبی است که بر آن سوار شده و به شکار می‌رود و این پادشاه است که ابزار عقل به دست اوست و آن سگ بدون اجازه او به طرف شکار حرکت نمی‌کند. اگر عقل هر طور خواست و مطیع شاه نبود، شاه به شکار دست نمی‌یابد. امام غزالی (رحمه الله) می‌فرمایند :شهوتی که با عقل به کار گرفته شود انسان را پاکدامن می‌کند و خشمی که زیر نفوذ عقل استفاده شود انسان را شجاع می‌کند.
ایشان ادامه داد: انسان باید جایی که لازم است چهره‌اش سرخ شود. حضرت رسول اکرم(ص) وقتی حدود الهی زیر پا گذاشته می‌شد چهره ایشان سرخ می‌شد، یعنی پیامبر(ص) از خشم بهره می‌بردند. ایشان با اینکه نبی رحمت و سرشار از عطوفت است اما جایی که لازم است خشم می‌کند. شخص مسلمان برای تربیت فرزندان، نفس اماره و زندگی درست، باید گاهی از خشمی استفاده کند که بر اساس عقل سلیم استفاده می‌شود.
پیامبر(ص) فرمودند: کسی که مهار خشم و شهوت را به دست گیرد فردای قیامت در جلوی تمام مخلوق او را فرا می‌خوانند تا هر لذتی از بهشت که می‌خواهد را برای خویش انتخاب کند. حسن بصری (رحمه الله) می‌فرماید: وقتی شهوت درست استفاده نشود اين شهوت بلایی به سر انسان می‌آورد که تا یک عمر پشیمان می‌شود و کسی که از عقل خود درست استفاده کند راه هدایت نصیبش می‌شود.
مولوی عصار خاطرنشان کرد: انسان موجودی اجتماعی است و یک انسان مومن نسبت به اجتماع وظایفی دارد و کمترین آن این است که ضرر او به جامعه نرسد. پیامبر(ص) فرمودند: مسلمان کسی است که مسلمانان از دست و زبان او آسوده باشند و بهترین فرد در نزد خدا کسی است که رعایت حقوق مردم را کند. رسول اکرم(ص) خطاب به حضرت علی(رض) فرمودند: ای علی، اگر می‌خواهی در گروه صدیقین باشی، اگر کسی با تو قطع رابطه کرده است تو با او ارتباط برقرار کن و اگر کسی حق تو را گرفته است تو حق او را رعایت کن و اگر کسی به تو ظلم کرد تو با او خوب باش.
مدرس محترم حوزه علمیه احناف خواف در زمینه وظایف ما در قبال جامعه اظهار داشت: اولین وظیفه ما در قبال اجتماع به عنوان شخص مومن این است که نسبت به دیگران طوری رفتار کنیم که می‌پسندیم آنها با ما رفتار کنند. پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: اگر کسی می‌خواهد از جهنم نجات یافته وارد بهشت شود باید در دنیا طوری زندگی کند که هنگام رفتن از دنیا شهادتین بر زبانش باشد و برای ديگران هر چه را بپسندد که بر خود می‌پسندد.
دومین مورد این است که با دیگران متواضع رفتار کنیم. خدای متعال می‌فرماید: عقل را پیشه گیرید و کارهای پسندیده انجام دهید و اگر جاهلی با شما برخورد ناشایستی داشت چشم‌پوشی کنید.
سومین مورد این است که نسبت به بزرگ‌ترها احترام و نسبت به کوچک‌ترها رحم و شفقت کنیم. پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: از ما نیست کسی که نسبت به بزرگ‌ترها احترام نگذارد و به کوچک‌ترها شفقت نداشته باشد.
پیامبر(ص) می‌فرمایند: احترام گذاشتن به شخص پیر احترام به الله تعالی است. اگر می‌خواهيد در پیری کسی دست شما را بگیرد در جوانی دست پیران را بگیرید. متاسفانه امروزه احترام جوانان نسبت به بزرگ‌ترها دچار ضعف شده است، این را بدانیم که جوانی و قدرت، عمر کوتاهی دارد و به زودی جایگزین نسل‌های بعدی می‌شود.
ایشان افزود: باید تلاش کنیم تا در برخورد با دیگران و کنش و واکنش اجتماعی بشاشت داشته باشیم. پیامبر(ص) می‌فرمایند: خداوند، مومن مهربان و بشاش را دوست می‌دارد. از ایشان سوال کردند راه رفتن به بهشت چیست؟ فرمودند: با یکدیگر سلام کنید و با یکدیگر رفتار محترمانه داشته باشید.
ایشان تصریح کرد: متاسفانه امروزه اصلاح بین افراد کمرنگ شده است، در حالی که یکی از وظایف عمده مومنین این است که اصلاح بین افراد را مدنظر داشته باشند. پیامبر(ص) می‌فرمایند: درجه همگام با روزه‌داران تهجدخوان از آنِ کسی است که فکر اصلاح جامعه را داشته باشد. اگر زوج جوانی اختلافاتی دارند به فکر اصلاح و برطرف کردن مشکل آن دو باشیم. خشم آلودترین امر مباح نزد الله تعالی، طلاق است. سعی کنیم تا جایی که امکان دارد اختلافات را برطرف کنیم.
یکی دیگر از وظایف مومنین این است که سخن‌چین نباشد. رسول خدا(ص) فرمودند: سخن‌چین وارد بهشت نمی‌شود.
مولوی عصار ادامه داد: چه خوب است به دنبال تقابل و تخریب دیگران نباشیم و در برخورد با دیگران تناسب رفتاری داشته باشیم. همچنین از دنباله‌گیری امورات خصوصی افراد پرهیز کنیم و در امور پوشیده مردم تجسس نکنیم؛ چرا که امورات شخصی هر کس اختصاص به خودشان دارد. پیامبر(ص) می فرمایند: ای انسان‌هایی که به زبان ایمان دارید اما ایمان در قلب شما رسوخ نکرده است غیبت یکدیگر نکنید، دنبال امور خصوصی مردم نباشید؛ هر کس به دنبال امور خصوصی دیگران باشد افرادی پیدا خواهند شد که دنبال امور خصوصی آنها باشد.
ایشان افزود: فراموش نکنیم هر مومن پشتوانه بزرگی چون الله دارد. اما چه خوب است ما هم طوری رفتار کنیم تا سوءظن برای ديگران پیش نیاید. همچنین به عنوان مسلمان به دنبال رفع نیازهای دیگران باشیم. پيامبر(ص) فرموند: پادرمیانی کنید تا به مزد برسید. سلام و مصافحه از همدیگر دریغ نکنیم. پیامبر(ص) می‌فرمایند: وقتی یک مومن دست برادر خود را می‌گیرد الله تعالی گناهان او را طوری می‌ریزاند که برگ‌ها در پاییز می‌ریزند. حامی برادر مومن خود باشیم تا هنگام نیاز، الله حامی ما باشد. اگر کسی حامی برادر خود باشد الله تعالی جایی که نیاز دارد از او حمایت خواهد کرد. با افراد شرور جامعه خود را درگیر نکنیم و درگیری غیر ضروری ایجاد نکنیم. به فقرا و نیازمندان محبت کنیم و از کمک‌های مالی به نیازمندان اجتناب نکنیم. مواظب باشیم هنگام دادن مال در راه خدا مخفیانه خرج کنیم مگر ضرورتی دینی در کار باشد. همچنین هنگام دادن صدقات منت ننهیم. پیامبر(ص) فرمودند: صدقات خود را با منت نهادن نابود نکنید. سعی کنیم در صدقات خود از بهترین مال خود انفاق کنیم و صدقه را با کمال خوشحالی و بشاشت و افتخار بدهیم و همچنین در جایی مصرف کنیم تا برای ما صدقه جاریه باشد.
ایشان تصریح کرد: صدقات خود رادر جایی مصرف کنیم که نسل در نسل و گروه در گروه از آن بهره گیرند. کسانی که حوزه‌های علمیه را حمایت مالی کردند برای آنها تا زمانی که شمع حوزه علمیه روشن باشد بعد از مرگ نیز از ثواب آن بهره می‌گیرند.
ایشان تاکید کرد: حوزه علمیه در مسیر وظیفه‌ای که بر عهده دارد هر ساله در ماه شعبان برای طلاب عزیز مبالغی را جمع‌آوری می‌کند و چه خوب است از طلاب عزیزی که در راه خدا درس می‌خوانند حمایت کنیم. حساب اموال خود را بسنجیم و هر کس بر حسب توانایی خود مبالغی را در راه الله بپردازد.