حضرت مولانا مطهری بعد از حمد و ثناء الله جل جلاله به قرائت حدیث “من لم یرحم صغیرنا و لم یوقر کبیرنا ولم یوجل عالمینا فلیس منا” از پیامبر اکرم – صلی الله علیه و آله و سلم – پرداخته و فرمودند: ادب در شریعت مقدس اسلام از جایگاه بالایی برخوردار است و جزء اساس و بنیان دین می‌باشد. ایشان در ادامه صحبت مولانا قاری محمد طیب(رح) را بیان فرمودند که ادب در اسلام حکم اساس و پایه برای ساختمان را دارد؛ همانطور که برای یک ساختمان بسیار مهم است که پایه او محکم و قوی باشد، ادب در دین هم این گونه جایگاهی دارد. لذا هر چه ادب بالا رود به همان اندازه دین انسان قوی‌تر می‌شود و به هر اندازه ادب کمتر باشد به همان اندازه دین هم ضعیف‌تر می‌شود و ممکن است به جایی برسد که حتی کل ایمان و دین را از بین ببرد.مدیریت محترم حوزه علمیه احناف خواف نوعی از ادب توسط کلام پاک الهی را نسبت به پیامبر مثال زده و بیان فرمودند: ادب برای شخص مسلمان به اندازه‌ای مهم است که خداوند در کلام پاکش خطاب به اصحاب بیان می‌فرماید: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَرْفَعُوا أَصْوَاتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ وَلَا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمَالُكُمْ وَأَنْتُمْ لَا تَشْعُرُونَ. این یک نوع ادبی است که خداوند به صحابه امر می‌کند که نباید در محضر پیامبر(ص) حتی صدای‌تان را از صدای پیامبر بالاتر ببرید.عالم بزرگ اهل سنت خراسان ادامه دادند: اصحاب به اندازه‌ای مطیع اوامر الهی و رسول پاکش بودند که حضرت عمر فاروق(رض) با آنکه طبیعت‌شان به گونه‌ای بود که صدای بلندی داشتند اما بعد از نزول این آیه هیچ‌گاه صدای‌شان در محضر پیامبر بالا نرفت حتی طوری آرام صحبت می‌کردند که گاهاً صدای‌شان شنیده نمی‌شد.حضرت مولانا مطهری بزرگی مرتبه و مقام شخص را موکول به ادب وی دانسته و فرمودند: علما اتفاق نظر دارند که هر چه انسان باادب‌تر باشد جایگاه او هم بالاتر می‌رود. ایشان به معنی ادب پرداخته و فرمودند: ادب یعنی خود را ناقص دانسته و دیگران را از خود باکمال‌تر بداند. لذا بر هر مسلمان لازم است که ادب و احترام بزرگتر و کوچکتر از خود را داشته باشد. به قول بکر بن عبدالله مزنی(رح) که می‌فرماید احترام بزرگتر از خود را داشته باشید چرا که او از شما زودتر ایمان آورده است و احترام کوچکتر از خود را هم داشته باشید، زیرا او از شما دیرتر مرتکب گناه شده است.حضرت مولانا مطهری در ادامه بیان فرمودند: اگر شخصی می‌بیند که مردم به او احترام می‌گذارند نباید این را به بزرگی خودش نسبت دهد، بلکه باید شکرگزار خداوند باشد و بداند که این احترام گذاشتن دیگران به او از جانب الله است و خود را قابل این احسان نداند و همچنین اگر به او توهینی شده است بداند که حتما مرتکب گناهی شده است و آن توهین به خاطر انجام کار گناهش بوده است.حضرت مولانا مطهری مقوله‌ای از حاتم اصم را بیان کرده و فرمودند: حاتم اصم می‌گوید: مردم سه کار را باید رعایت کنند اما متاسفانه آنها را ترک کرده‌اند. اول اینکه نباید آذار و اذیت‌شان به کسی برسد و باید دیگران از آزار و اذیت او در امان باشد اما امروزه متاسفانه مسلمین این را ترک کرده‌اند و غالبا رفتار و اخلاق مردم به گونه‌ای شده است که موجب آذار و اذیت دیگران می شوند. دوم اینکه وظیفه‌ی هر مسلمان پوشاندن عیوب دیگر مسلمانان است اما متاسفانه امروزه کسی این مورد را رعایت نمی‌کند و به جای اینکه وقتی عیبی از برادر مسلمان خود می‌بیند او را نصیحت کند عیبش را در میان مردم افشا می‌کنند و سوم اینکه شخص مسلمان باید قدر حسن خلق دیگران را بداند؛ یعنی وقتی می‌بیند که یک شخص با ادب و احترام با او رفتار می کند قدردان رفتار نیکش باید باشد اما امروزه مردم قدردان افراد باادب نیستند.حضرت مولانا مطهری به فرمایشات حضرت مولانا مفتی محمد شفیع(رحمه‌الله) اشاره فرمودند که حضرت مفتی محمد شفیع نصیحت می‌فرمودند: ادب خدا و رسول خدا و قرآن را داشته باشید. منظور از ادب خدا اینست که از یاد او غافل نشویم و قدردان نعماتش باشیم.حضرت مولانا مطهری افزودند: انسان مسلمان باید از سخنان ناپسند پرهیز نماید و نسبت به دنیا بی‌رغبت باشد و نسبت به بزرگان و علما احترام داشته باشد. احترام به بزرگان خدمت به آنها است و ادب به برادر دینی اینست که با او همدردی کند و همیشه حق تقدم را با برادر ایمانیش بداند و او را بر خودش ترجیح دهد.حضرت مولانا مطهری در ادامه به واقعه‌ای از خودگذشتگی علمای سلف در زمان ظالم این امت حجاج بن یوسف اشاره نمودند: در زمان حجاج بن یوسف دو تن از علمای بزرگ و مشهور به نام‌های ابراهیم نخعی و دیگری به اسم ابراهیم تیمی بودند. حجاج نسبت به ابراهیم نخعی حساسیت داشتند که به مأمورانش دستور اعدام ابراهیم نخعی را داد. این خبر به گوش ابراهیم تیمی رسید. مامورین به مسجدی که خبر رسیده بود ابراهیم نخعی در آنجا هست رفتند تا وی را دستگیر کنند. ابراهیم تیمی در آن مسجد قبل از مامورین حاضر شد و وقتی مامورین گفتند ابراهیم چه کسی هست؟ ابراهیم تیمی گفت: من ابراهیم هستم و در نتیجه ابراهیم تیمی را به جای ابراهیم نخعی دستگیر کرده و او را تحت شکنجه قرار دادند تا در نهایت شهید شد.حضرت مولانا مطهری خطاب به طلاب و علمای حاضر در جلسه بیان فرمودند: بر هر مسلمان لازم است که باادب و باوقار باشد باز برای علما بسیار بیشتر.
ایشان افزودند: اگر می‌خواهید بهره از علم خود بگیرید ادب و احترام دیگران را رعایت نمایید.
