معرفی حوزه علمیه احناف خواف – حوزه علمیه احناف خواف

حوزه علمیه احناف خواف صحن ورودی حوزه علمیه احناف خواف نمای خوابگاه طلاب حوزه علمیه احناف خواف صحن پشت حوزه علمیه احناف خواف
اتاق انتظار دفتر مولانا مطهری مدیریت حوزه علمیه احناف خواف دفتر مولانا مطهری حوزه علمیه احناف خواف کلاس تخصص در فقه حوزه علمیه احناف خواف کلاس تخصص در فقه حوزه علمیه احناف خواف
کتابخانه حوزه علمیه احناف خواف کتابخانه حوزه علمیه احناف خواف کتابخانه حوزه علمیه احناف خواف دارالافتای حوزه علمیه احناف خواف
دارالافتای حوزه علمیه احناف خواف کلاس دوره حدیث حوزه علمیه احناف خواف کلاس دوره حدیث حوزه علمیه احناف خواف

مقدمه

حوزه علمیه احناف خواف از یگانه حوزه‌هایی است که در قرن حاضر به دست پرتوان و با تقوای حضرت مولانا شمس الدین مطهری (رحمه الله) بنیان‌گذاری شده است وبسان آن آیه کریمه: «أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى؛ بنیان‌گذارده شده بر تقوا» [توبه: 108] بوده است و پایدار مانده است و هر ساله فاضلان و حافظانی به جامعه اسلامی ارائه می‌دهد و در راه شناساندن شعائر دینی و بیدار نمودن امت اسلامی و مبارزه با بدعات و خرافات همیشه موفق عمل نموده است و توانسته مردم این مرز و بوم را از فقر و جهل دینی نجات دهد و آنان را با سرای ابدی و سعادت جاویدان آشنا سازد.

این مدرسه‌ی دینی همچون تمامی فعالیّت‌های دینی و فرهنگی اسلامی، رو به پیشرفت و صعود بوده است که در دهه‌های اخیر به فعالیّت‌های آن افزوده شده و تمام تلاش خود را به کار بسته تا از عهده‍ی وظیفه‌ی بیداری اسلامی و آگاه سازی مردم به خوبی برآید و با شکر و منت الهی در این میدان پیروز بوده است. آنچه جلوتر خواهد آمد نشانه‌ای بر این مدعا خواهد بود.

قبل از پرداختن به اصل موضوع، مختصری از شهرستان خواف و پیشینه تاریخی آن به خواننده ارائه خواهیم داد.

شهر خواف(خاف)

شهر خواف یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی به مرکزیت شهر مشهد است که در فاصله 250 کیلومتری جنوب شرق مشهد واقع شده است و اکثر مردم این شهرستان اهل سنت می‌باشند، این استان حدود 123 کیلومتر مرز مشترک با کشور مسلمان افغانستان (استان هرات) دارد.

خواف از دیرباز تاکنون مهد علم و فرهنگ و دارای مدارس علمی مهم و مشهوری بوده است. شاید قدیمی‌ترین مدرسه آن، “نظامیه” باشد که به دستور خواجه نظام‌الملک توسی (طوسی) – وزیر ملک‌شاه سلجوقی و وزیر دانشمند خلافت عباسی – در مجاورت خواف روستای خرگرد (475 تا 485 هـ‌ق) ساخته شده بود. و آن‌گونه که تاریخ‌نویسان نوشته‌اند، حدود چهار قرن رونق و رواج داشته است. او در حیات خود چندین مرکز بزرگ علمی در شهرهایی مثل خرگرد خواف، بغداد و نیشابور بنا می‌کند که بعدها این مراکز علمی به نظامیه مشهور می‌شوند و سپس در قرن نهم هجری (848 هـ‌ق) وزیر دانشمند و دانش‌دوست شاهرخ میرزا تیموری (فرزند تیمورلنگ) – خواجه غیاث‌الدین پیراحمد خوافی اقدام به تأسیس مدرسه غیاثیه در خرگرد نمود که پذیرای طالبان علم از شهرهای دور و نزدیک بوده است.

تأسیس حوزه علمیه احناف خواف

اگرچه بر اثر حوادث زمان و گردش روزگار و حملات مغول‌ها و صفوی‌ها آن مرکز علمی از رونق افتاد و تعلیم و تعلم در مکاتب در حد روخوانی قرآن و کتاب‌های مقدماتی فقه انجام می‌شد، اما به فضل و عنایت الهی پس از برگشت حضرت مولانا خواجه شمس‌الدین مطهری (رحمه الله) از کشور هند و دارالعلوم دیوبند در سال 1325 هـ ش (1364 هـ ق) با همکاری علما و بزرگان شهر اقدام به تأسیس مدرسه علوم دینی نمودند.

ابتدا از مسجدجامع قدیمی شهر خواف به‌عنوان مدرسه استفاده و برنامه‌های آموزشی علوم دینی آغاز گردید، تا این‌که در سال 1327 هـ‌ش (مطابق با 1366 هـ ق) مکانی مستقل در محله «سَر دِه» و در کنار مسجد حضرت بلال (رضی الله عنه) برای این کار ساخته شد و حوزه علمیه رسما تأسیس گردید، دیری نگذشت که مراجعه عاشقان علم و دانش از گوشه و کنار و از شهرهای دیگر بسیار افزایش یافت تا حدی که آن فضای کوچک، گنجایش طالبان علوم دینی را نداشت و متولیان امر به فکر بنای دیگری افتادند که حوزه علمیه کنونی در سال 1359 هـ ش در ساختمان جدید به بهره‌برداری رسید.

حوزه علمیه احناف خواف در مدت عمر خود، شاگردان زیادی از ایران و حتی از مهاجرین افغانی را تربیت کرده که به تعلیم و آموزش علوم دینی، خطابت و امامت مساجد، مشغول‌اند؛ ضمن این‌که حوزه علمیه احناف خواف در مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در کنار مردم بوده است.

فعالیت‌های علمی، دینی و فرهنگی حوزه علمیه احناف خواف در حال حاضر بسیار وسیع و گسترده می‌باشد که به مهمترین آنها به صورت گذرا اشاره می‌شود:

حفظ قرآن مجید همواره از آرمان‌های حوزه‌های علمیه بوده است و در اسلام هم جایگاهی ویژه دارد، در حوزه علمیه احناف خواف نیز کلاس حفظ قرآن مجید دایر گردید و در این کلاس‌ها فرزندان‌مان به حفظ قرآن مشغول هستند و این کلام جاویدان را سینه به سینه به هم انتقال می‌دهند.

دارالحفظ حوزه علمیه احناف خواف در سال 1367 هـ ش مطابق با 1408 هجری قمری با هدف تکریم قرآن، پیشبرد اهداف والای آن و تربیت حفاظ مجرّب و متعهد تأسیس گردید که هم اکنون در مسجد جامع شهر خواف، نزدیک به 200 نفر مشغول به حفظ قرآن مجید می‌باشند.

کلاس حفظ حوزه‌ی علمیه احناف خواف نیز هر ساله حافظانی مستعد و متعهد به جامعه تحویل داده است که موجب مسرّت مسلمین می باشد.

برگزاری مسابقات قرآن در سطح شهرستان، ختم قرآن مجید در ماه مبارک رمضان، برگزاری کلاسهای 40 روزه ویژه دانش آموزان در تعطیلات تابستانی، کلاس‌های آموزش روخوانی و حفظ قرآن مجید، تجوید تخصصی و صوت و لحن از اهم فعالیت‌های این مرکز دینی می‌باشد.

1. کلاس‌های ده‌ساله‌ی درس نظامی

تحصیل علوم دینی و علم اندوزی از همان عصر پیامبر (صلی الله علیه وسلم) آغاز شد و اولین کلاس درس توسط معلم بشریّت و رحمت عالمیان آغاز یاقت و اولین شاگردان این مدرسه اصحاب صفه، یاران گرانقدر آن‌حضرت (صلی الله علیه وسلم) بودند.

این مدرسه راه خود را ادامه داد تا در هزاره دوم به صورت حوزه‌های علمیه در سرتاسر بلاد اسلامی شکل گرفت و بعدها به صورت درس نظامی در حوزه‌های علمیه دایر گردید که سال‌هاست علما و فضلایی برجسته و لایق به جامعه تحویل داده است.

حوزه علمیه احناف خواف که سابقه‌ای 70 ساله در راستای علوم دینی دارد، از همان ابتدا کوشیده است تا طلاب خود را مسلح به سلاح علم و تقوا نماید و هر ساله فارغ‌التحصیلانی به جامعه تحویل داده است و حاصل این تلاش‌ها علمایی است که در خراسان مشغول خدمت به دین هستند و در شهرهای خواف، تربت‌جام، تایباد، مشهد، قائن، بیرجند و حالی آن شهرها به شکل ائمه‌ی مساجد و اساتید حوزه‌ها و … باعث پیشرفت‌های دینی می شوند.

آموزش علوم رسمی حوزه علمیه احناف خواف در دو گروه برادران و خواهران بالغ بر 600 نفر به صورت شبانه‌روزی شامل: علوم صرف، نحو، فقه، اصول، فلسفه، منطق، معانیو بیان، تفسیر و حدیث در سه سال مقطع مقدمات، سه سال مقطع سطح و سه سال مقطع عالی می‌باشد.

• قسم عربی (معهد اللغة العربیة والدرسات الاسلامیة)

با توجه به اهمیت و جایگاه زبان و ادبیات عربی در فهم و درک صحیح مفاهیم دینی و اسلامی، حوزه علمیه احناف خواف دست به تاسیس قسمی جدید با ویژگی‌های جدید و منحصر به فرد نموده است. این قسم که با نام «قسم عربی» یا «معهد اللغة العربیة والدرسات الاسلامیة» شناخته می‌شود، با این هدف راه‌اندازی شده است که طلاب در نظام آموزشی جدید دروس دینی را به زبان عربی فرا بگیرند.

این قسم که در شش سال درسی تنظیم شده است، طلاب و اساتید موظفند که تدریس و تعلیم را به زبان عربی انجام دهند و طلاب در زمینه سخنرانی عربی، مقاله نویسی عربی، ترجمه متون عربی و … مهارت حاصل می‌کنند.

حوزه‌های علمیه برای پاسخ به پرسش‌های جامعه نیازمند نیرویی متخصص و خبره بود و با همین انگیزه کلاس‌هایی برای بالابردن سطح علمی طلاب در رشته‌های مهم دینی برگزار شد. حوزه علمیه احناف خواف نیز این نیاز را احساس کرده و قسم «التخصص فی الفقه» را جهت تربیت فارغ التحصیلان مستعد در حوزه‌ها و در راستای تخصص فقه و بالابردن سطح فقهی و پاسخ مسائل شرعی و افتا در حوزه راه اندازی نمود که پس از دوره دوساله متخصصانی در رشته «فقه الاسلامی و ادلته» به جامعه تحویل می‌دهد.

این قسم در سال 1388 هـ‌ش (مطابق با 1430 هـ ق) برای اولین بار در خراسان بزرگ در حوزه علمیه احناف خواف راه‌اندازی و توسط مرحوم مولانا شهیدی (رحمه الله) اداره می‌شد و طالبان علم و دانش را از هر طرف کشور به سوی خود کشانده است که تدریس این بخش را برجسته‌ترین علمای حوزه، جناب مولانا مطهری (حفظه الله) ، مرحوم مولانا شهیدی (رحمه الله) و مولانا عبدالله موحدی (حفظه الله) بر عهده گرفتند که به یاری الله تعالی همچنان با رونق ادامه دارد.

1. دوره دوساله تخصص در تفسیر

در سال 1396 هـ‌ش (مطابق با 1439 هـ‌ق) براساس اهداف عالیه موسس حوزه علمیه احناف، مرحوم حضرت مولانا خواجه شمس الدین مطهری (رحمه الله) و اهتمام و سعی شبانه‌روزی مولانا حبیب الرحمان مطهری (حفظه الله) که با استعانت از الله تعالی درصدد رونق هر چه بیشتر و تمهید روزافزون جهت خدمات بیشتری به دین و علوم دینی می‌باشد، به دستور مدیریت محترم حوزه جهت افتتاح دوره تخصص فی التفسیر اقدام و پس از تحقیق و بررسی بر مناهج مراکز پیشرفته در این رشته ارزشمند، افتتاح شد که در حال حاضر براساس فراخوان و داشتن شرایط ویژه از قبیل معدل و موفقیت در آزمون ورودی، تعدادی به فراگیری دروس متعلق به این تخصص مشغول تحصیل هستند.

دارالإفتاء وظیفه‌ی پاسخ‌گویی به سؤالات متدوال مردمی را بر عهده دارد و روزانه در وقت اداری در خدمت مردم دین دوست می‌باشد. در حقیقت آغاز کار دارالافتاء حوزه علمیه احناف خواف به زمان تأسیس این حوزه در سال 1327 هـ‌ش برمی‌گردد که از همان ابتدا مردم و علمای آن زمان، با توجه به شناختی که از پایه علمی مرحوم مولانا خواجه شمس‌الدین مطهری (رحمه الله) داشتند نه تنها شهرستان خواف، بلکه شهرستان‌های مجاور همچون تایباد، باخرز، تربت جام و حتی مناطق بیرجند و شهرهای دورتر، برای فتوا و پاسخ مسائل شرعی خود به مرحوم مولانا مطهری (رحمه الله) مراجعه می‌نمودند و این امر در طول حیات ایشان با مراجعه به شخص ایشان و تدریجاً به شاگردان بلندپایه ایشان ادامه داشت تا این‌که در سال 1383 هـ‌ش بنا به پیشنهاد حضرت مولانا حبیب‌الرحمان مطهری (حفظه الله) – مدیریت محترم حوزه علمیه احناف خواف – رسماً دارالافتاء به صورت بخش خاصی توسط مرحوم مولانا سید شهاب الدین شهیدی (رحمه الله) در حوزه افتتاح گردید که تعدادی از مدرسین زیرنظر مرحوم مولانا شهیدی (رحمه الله) و بانظارت و مسئولیت ایشان به استخراج پاسخ مسائل شرعی مشغول بودند.

دارالإفتاء حوزه‌های علمیه، وظیفه بسیار مهمی را ایفا می‌کنند؛ چرا که مردم نیازها و پرسش‌های خود و مسائل پیش‌ آمده در جامعه را به این مکان انتقال داده و متخصصانی که در این قسمت از حوزه، مشغول هستند، پاسخگوی رجوع کنندگان می‌باشند و این باعث حرکت جامعه در راه صحیح و درست می‌باشد و مردم را از وقوع در ورطه‌های گناه حفظ می‌نماید.

دارالإفتاء حوزه علمیه احناف خواف با امکانات کامل و بروز مجهز گشته و همه روزه افرادی پاسخ‌گوی سؤالات مردمی می‌باشند.

حوزه علمیه احناف خواف با اندیشه وسیع و تفکر بلند خود از همان ابتدا به مسأله کتاب و کتاب‌خوانی اهمیت داده و کتابخانه‌ای با گنجایش 30 هزار جلد کتاب مهیّا نموده است که در حال حاضر این کتابخانه قریب به 15 هزار جلد کتاب دارد.

کتابخانه حوزه علمیه احناف خواف همزمان با تاسیس حوزه در سال 1327 هـ‌ش راه اندازی شد و در سال 1380 هـ‌ش به ساختمان فعلی منتقل گردید. کتابخانه حوزه علمیه فضایی بالغ بر 400 متر مربع را به خود اختصاص داده است که دارای سالن مطالعه نیز می باشد. مراجعین می توانند از رایانه‌های موجود در کتابخانه جهت جستجو استفاده نمایند. چیدمان کتاب ها در کتابخانه بر اساس رده بندی دهدهی (دیویی) است.

کتابخانه حوزه علمیه از غنی‌ترین کتابخانه‌های منطقه می‌باشد که با امکانات جدید هماهنگ شده است. در این کتابخانه شما کتاب‌های زیادی با عناوین و موضوعات متفاوت می‌یابید که کار تحقیق و پژوهش را بر جویندگان علم و دانش آسان نموده است.

کتابخانه حوزه علمیه علاوه بر طلاب، همه روزه برای اقشار مختلف جامعه خدمت رسانی می کند که اعضای بیرونی (غیر طلاب) بالغ بر 800 نفر است، این کتابخانه همه روزه در وقت اداری باز می‌باشد و از تمامی اقشار جامعه عضو می‌پذیرد و به اعضای خود کتاب امانت می‌دهد.

مکاتب فعّال در مساجد سابقه‌ای به اندازه عمر اسلام و قرآن دارند؛ حوزه علمیه احناف خواف برای هدف‌دهی و نظم بخشی به برنامه‌های این مکتب‌ها در داخل حوزه قسمتی را به این مهم اختصاص داده‌ که امر نظارت بر مکتب‌ها را بر عهده دارد.

مهم‌ترین اهداف امور مکاتب قرآنی :

الف- ایجاد بستر مناسب  جهت حضور دانش‌آموزان در مسجد و ارتباط نزدیکتر با اهل علم.

ب- آباد کردن مسجد با تلاوت قرآن و ذکر الهی.

ج- کاستن از فشار روانی والدین نسبت به تربیت فرزندانشان.

د- ایجاد محیط خدمت برای تعداد کثیری از حفاظ، علما و عاشقان قرآن.

ه- پرورش توده بزرگی از امت بر اساس مبانی دینی.

و- ارائه الگويي آسان، فراگير و در عين حال موثر در برابر تهاجم فرهنگي.

حوزه علمیه احناف خواف انقلاب شگرفی در سال‌های 89 و 90 در میان مکاتب ایجاد نمود که چشم‌ها را به نظاره باز داشت و زبان‌ها را به تحسین وا داشت و باعث به‌وجود آمدن عاشقانی بر وحی خداوندی و شکوفا شدن استعدادهای نهان در سنیه‌های فرزندان شد.

از دستاوردها و فعالیّت‌های این مکاتب می‌توان به وجود 700 نفر حافظ سه جزء آخر قرآن کریم اشاره نمود.

در سال 1391 در بین این شکوفه‌های باغ محمدی مسابقه‌ای برگزار شد و نونهالان مستعد در بین 70 نفر شرکت کننده به رقابت پرداختند، این دوره از مسابقات در رشته‌های تجوید قرآن کریم، قرائت و حفظ 3 جزء آخر، حفظ جزء آخر و … برگزار شد.

1. دفتر امور دانشجویی جهت ارتباط با دانشجویان و برگزاری جلسات و کلاسهای آموزشی

از آنجا که حوزه و دانشگاه، دو هسته اصلی و تأثیر گذار جامعه می باشند و حوزه علمیه احناف خواف در پی دمیدن اسلام ناب در دل جوانان تحصیل کرده است، از دیرباز مسئله وحدت این دو از دغدغه‌های بسیار مهم حوزه علمیه احناف خواف بوده است، لذا لزوم برنامه‌ریزی و توجه به پتانسیل های آنان از اهمیت بسزایی برخوردار است.

با توجه به افزایش جمعیت دانشجویی وتوسعه‌ی فضاهای آموزشی و حضور افراد با طیف های مختلف فکری در این فضاها، می طلبد دانشجویان بیش از پیش در زمینه مسائل اعتقادی و ایمانی آگاه باشند؛ و نیز به وجود آمدن تفکرات و مکاتب جدید جهت تشکیک در آموزه‌های دینی، لازم گردیده است تا طلاب مدارس دینی نیز هر چه بیشتر با مسائل روز آشنا گردند. در همین راستا با حسن تدبیر و حمایت‌های حضرت مولانا حبیب‌الرحمان مطهری (مدیریت محترم حوزه)، دفتر امور دانشجویی حوزه علمیه احناف خواف در سال 1389 هـ‌ش تأسیس گردید تا به عنوان پل ارتباطی میان حوزه و دانشگاه، ایفای نقش نماید و در طول سال و در تعطیلات‌ها برای دانشجویان برنامه‌های مفیدی ترتیب می‌دهند.

از فعالیّت‌های این دفتر؛ برگزاری دیدارهای دانشجویی، برگزاری کلاس‌های دانشجویی و ارتباط بین حوزه و دانشگاه می‌باشد.

1. کلاس‌های تابستانی دانش‌آموزی و دانشجویی

حوزه علمیه احناف خواف برای هر چه بیشتر بالا بردن اطلاعات دینی جوانان و نوجوانان و بیداری اسلامی و پرکردن اوقات فراغت دانش‌آموزان و دانشجویان کلاس‌هایی در موضوعات: 1ـ عقیده، 2ـ احکام، 3ـ روخوانی و روان‌خوانی قرآن 4ـ تاریخ اسلام، 5ـ شناخت صحابه و … برگزار می‌نماید.

این کلاس‌ها در مقاطع راهنمایی و دبیرستان و دانشجویان در دو بخش خواهران و برادران هر ساله تابستان در محل حوزه علمیه احناف خواف برگزار می‌گردد. در این دروه‌ها تابستانی هر ساله دانش‌آموزان و دانشجویان زیادی از سطح منطقه روانه این کلاس‌ها می‌شوند و در حوزه به‌طور روزانه و شبانه‌روزی ثبت نام به عمل می‌آید. از دستاوردهای این فرایند دینی ایجاد بیداری اسلامی در بین قشر تحصیل کرده جامعه می‌باشد.

1. آموزش علوم دینی به برادران و خواهران فرهنگی و شاغل به صورت کلاس‌های شبانه

ابتکاری که حوزه علمیه احناف خواف در میان حوزه‌های علمیه اهل سنت انجام داده است؛ برگزاری کلاس‌های علوم دینی با نصابی جدید و حساب شده برای فرهنگیان می‌باشد که در بین حوزه‌های علمیه ابتکاری قابل تحسین و مؤثر بوده و بعدها مدارس بزرگ در سراسر کشور از آن الگوبرداری کردند.

حوزه علمیه برای رساندن آموزه‌های دینی به قشر فرهنگی جامعه، کلاس‌هایی ویژه بنا نهاده است و وقت آن را مناسب و هماهنگ با اوقات فراغت فرهنگیان قرار داده‌اند و در نصابی مخصوص درس‌های علوم دینی را به آنان انتقال می‌دهند. این نیز از فعالیّت‌هایی است که تحسین همگان را به خود واداشته است.

1. نشریه‌ی داخلی آوای مطهر به زبان فارسی و نشریه‌ی داخلی «بصائر» به زبان عربی

با توجه به اهمیت و جایگاه نویسندگی، حوزه علمیه احناف خواف نشریه‌هایی را پی‌ریزی نموده و هر ساله با همّت اساتید و طلاب به چاپ می‌رسد. این نشریه‌ها هر ساله ویژه نامه‌هایی با موضوعات مختلف نیز به چاپ می‌رساند؛ تا کنون ویژه‌نامه‌هایی با موضوعات: عید قربان، رمضان، حجاب و … به چاپ رسانده است.

1. فرستادن سخنران برای مجالس دینی

مجالس دینی همیشه در جامعه‌ی اسلامی وجود داشته است و دغدغه‌ی برگزار کننندگان این جلسات، مسئله‌ی سخنران بوده، حوزه علمیه احناف خواف برنامه‌ای را تنظیم کرده و همواره برای این منظور سخنرانانی را معرفی نموده و به این مجالس می‌فرستد.

1. برگزاری مسابقات حفظ، قرائت قرآن کریم و اذان در سطح شهر و استان

مسابقات همیشه در تلاش و کوشش انسان‌ها مؤثر بوده است، حوزه علمیه احناف خواف برای تقدیر و تشکر از حافظان و قاریان و مؤذنین برتر سطح شهرستان هر ساله مسابقاتی برگزار می‌نماید.

این مسابقات گاه در طور سه روز با اس

تقبال گرم شرکت کنندگان و مردم برگزار می‌شود و از برترین‌های آن در سه رشته مذکور در بخش شکوفه‌ها و بزرگسالان تقدیر به عمل می‌آید.

1. سایت حوزه علمیه احناف خواف به آدرس:           www.ahnafekhaf.com

اهمیت رسانه‌ها هر روز بیش از دیروز می‌گردد، از این رو حوزه احناف همگام با جامعه و عصر حاضر در راستای نشر تعالیم و آموزه‌های ناب اسلامی پیش می‌رود. فعالیت در فضای مجازی از جمله فعالیت‌های لا ینفک مراکز علوم دینی بشمار می‌آید.

سایت حوزه علمیه احناف خواف نیز همواره این مهم را دریافته و در این میدان به ارائه برنامه‌ها و موارد مورد نیاز پرداخته است. در سایت حوزه می‌توان از مقالات علمی ـ دینی، گزارش فعالیت‌ها و برنامه‌های حوزه، کلیپ‌ها و فیلم‌های سخنرانی و دروس مفید و … بهره برد.