اخلاق؛ جوهره رسالت پیامبرﷺ و کلید سعادت جامعه

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی احناف خواف، مولوی مهرداد فرهمند، در مراسم نماز جمعه ۲۱ شهریورماه ۱۴۰۴ اهل سنت شهر خواف، با بیان آیه (وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ) بر جایگاه برجسته اخلاق در اسلام و نقش آن در استحکام خانواده و جامعه به ایراد سخن پرداخت.

مدرس حوزه علمیه تعلیم القرآن نشتیفان در آغاز سخن بیان داشت: یکی از مهم‌ترین مباحث در اسلام، بحث اخلاق است. هر وقت اسم اخلاق به میان می‌آید، نام رسول اللهﷺ می‌درخشد. آن‌قدر اخلاق مهم است که پیامبرﷺ فرمودند: من مبعوث شدم که خوبی‌ها و مکارم اخلاق را کامل و اجرا کنم. اخلاق جمع خُلق است. خُلق به عادات و اوصافی که در وجود ما هست اطلاق می‌شود. پیامبرﷺ دعا فرمودند: خدایا همانطور که چهره و ظاهر مرا زیبا خلق کردی، باطن و سیرت من را هم زیبا خلق کن.

سخنران نماز جمعه خواف ادامه داد: به عادات و اوصاف وجودی ما چه خوب یا بد، اخلاق می‌گویند. برخی علما، معیارهایی برای اخلاق خوب در نظر گرفته‌اند. حضرت عبدالله بن مبارک(رح) فرمودند: اخلاق خوب، شامل سه چیز است؛ اول، خوش برخوردی و خوش رویی، دوم، احسان و نیکی کردن به دیگران، سوم، این‌که مردم از من و شما آزار و آسیبی نبینند، حال آن آزار و آسیب می‌تواند مالی باشد و یا آسیب به آبروی مردم باشد که هتک حرمت کنیم و می‌تواند آن آزار و اذیت نسبت در گفتار و کلام ما باشد.

وی افزود: پرهیز از آزار و اذیت‌ها، یکی از شاخسه‌های اخلاق محسوب می‌شود. پیامبرﷺ به بحث اخلاق بسیار اهمیت داده‌اند. ایشان می‌فرمایند: خیلی اوقات یک مومن و یک مسلمان با اخلاق خوب خود، به مقام انسان‌های روزه‌دار و شب زنده‌دار که عبادت می‌کنند می‌رسد. پیامبرﷺ فرمودند: در قیامت نزدیک‌ترین افراد به من افرادی هستند که اخلاق بهتری دارند. طبق حدیث، تقوای الهی و اخلاق خوب سبب ورود خیلی از انسان‌ها به بهشت است.

عبادات اسلامی؛ مدرسه‌ای برای پرورش اخلاق نیک

مولوی فرهمند خاطرنشان کرد: بزرگترین رکن اسلام نماز است. نماز فقط عبادت نیست، بلکه درسی از اخلاق و زندگی است و بازدارنده از فحشا و منکرات است. روزه فقط نخوردن و نیاشامیدن نیست بلکه روزه درس اخلاق دارد که شخص ثروتمند از حالات شخص فقیر که گرسنگی و تشنگی را تحمل می‌کند، آگاه می‌شود. پیامبر(ص) فرمودند: کسی که دروغ، غیبت و تهمت را ترک نکند، خدای متعال به گرسنگی و تشنگی او نیازی ندارد. صدقات و زکات، درس پاکی و انسانیت دارد که بخل و طمع انسان به مال را قطع می‌کند. زکات برای همدردی با فقراست که تعادل در جامعه حفظ شود.

مدرس حوزه علمیه تعلیم القرآن نشتیفان گفت: حج فقط عبادت خالی نیست، بلکه درس انسانیت دارد که با رفتن ما به حج اعمال بد را ترک کنیم. پیامبرﷺ به ابوذر(رض) سه نصیحت کردند: اول، ای ابوذر! هرجا بودی از خدا بترس، دوم، هرگاه از تو خطایی سر زد، پشت سر آن کار خوب انجام بده تا اثرات شوم گناه پاک شود و سوم، با مردم برخورد خوبی داشته باش. یکی از عوامل موفقیت پیامبرﷺ، اخلاق خوب بود. بزرگترین دشمنان اسلام و پیامبرﷺ وقتی در مقابل ایشان می‌ایستادند، به دلیل اخلاق نیک پیامبرﷺ، دشمنی آنان تبدیل به دوستی می‌شد.

سخنران نماز جمعه خواف بیان کرد: اخلاق خوب جذاب است و اخلاق بد دیگران را دفع می‌کند. حکما می‌گویند: اخلاق بد، رزق انسان را کم می‌کند چون مردم از انسان بداخلاق دور می‌شوند. مثلا فروشنده خوش اخلاق، مشتری بیش‌تری را نسبت به فروشنده بداخلاق جذب می‌کند. هرچقدر خوش اخلاقی در جامعه مهم است، اخلاق نیک در خانواده مهم‌تر است. حضرت علی(رض) فرمودند: یک از اصول اخلاق خوب، خوش اخلاقی با خانواده است. برخی مردم در جامعه خوب هستند اما به محض وارد شدن به خانه، بدخو و بداخلاق می‌شوند، درحالی‌که اصل اخلاق، باید در خانواده باشد.

وی تصریح کرد: یکی از توصیه‌های مهم پیامبرﷺ در پایان عمر این بود که در مورد همسران خود از خدا بترسید و با آنان حُسن گفتار و برخورد داشته باشید. حضرت عایشه(رض) فرمودند: پیامبرﷺ هیچ‌گاه دست مبارک را بر همسران و خادمان خود بلند نکرد. کسی که همسرش را کتک می‌زند به هیچ عنوان از سنت پیامبرﷺ پیروی نمی‌کند. برخی از آقایان از حق طلاق، به عنوان اهرم فشار بر همسران خود استفاده می‌کنند. گاهی برخی خانم‌ها هم نسبت به آقایان بی‌تفاوت هستند و با زبان و اعمال خود باعث رنجش شوهر می‌شوند.

مولوی فرهمند گفت: نکته‌ای که زجر آور است این است که هرچقدر علم و صنعت پیشرفت می‌کند، ارزش‌های اخلاقی روز به روز کم‌رنگ‌تر می‌شود. بحث اخلاق رو به سقوط و انحطاط است. فضای مجازی پر از ضد اخلاق‌ها است. نظرات و کامنت‌ها پر از حرف‌های زشت و ناپسند شده است و پرده‌‌ها را از زشتی‌ها و قباحت‌ها برداشته است. از طرف دیگر فضای مجازی تاثیر مستقیمی بر روان مردم دارد چون سواد رسانه در جامعه نیست.

مدرس حوزه علمیه تعلیم القرآن نشتیفان افزود: خیلی‌ها در فضای مجازی به دلیل دیده شدن، حرمت پدر و مادر خود را زیر پا می‌گذارند و به خاطر دیده شدن، به حریم شخصی خود بی‌تفاوت می‌شوند. چقدر شراب خواری در جامعه زیاد شده است و این باعث تاسف است. طبق آمار، سالانه افراد زیادی به دلیل استفاده از مواد و نوشیدنی‌های الکلی دچار نقص عضو می‌شوند. خیلی از عروسی‌ها به دلیل استفاده از مشروبات الکلی تبدیل به عزا شد و خیلی از فوتی‌های تصادف‌ها به دلیل مصرف این نوشیدنی‌ها به وجود آمد.

راز موفقیت صدر اسلام؛ خوش‌اخلاقی و حسن معاشرت

سخنران نماز جمعه خواف گفت: پیامبرﷺ فرمودند: آن انسان شراب‌خوار، وقتی شراب می‌نوشد، ایمان از او سلب می‌شود و اگر در حالت مستی از دنیا برود، بی‌ایمان از دنیا رفته است. مادر تمام پلیدی‌ها شراب است. پیامبرﷺ فرمودند: کسی که شراب بنوشد، وارد بهشت نمی‌شود.

وی ادامه داد: امروز جوان مسلمان که در اوج قدرت است، به جای استفاده  این نیرو در راه خدمت به پدر و مادر و جامعه، صدای خشن و کلفت خود را بر سر پدر و مادر بالا می‌برد که تن پدر و مادر می‌لرزد. مادری که ۹ ماه این وزن سنگین را حمل کرد و دو سال از گوشت و پوست خود او شیر نوشاند، پدری که کمرش خم شد تا رشد فرزندش را ببیند.

مولوی فرهمند بیان داشت: امروز برادر مسلمان به برادر و خواهر مسلمان به خواهر مسلمان خیانت می‌کند و به سبب آن خیلی از زندگی‌ها پاشیده شده است. چرا روز به روز اخلاق در حال سقوط است؟ علت آن فاصله گیری ما از خدا و ترجیح دنیا بر آخرت است. از روزی که نماز، بزرگترین بازدارنده از زشتی‌ها در جامعه ضایع شد، از روزی که فضای مجازی را بدون هیچ کنترلی در اختیار بچه‌های ۱۰ یا ۱۲ ساله قرار دادیم و بچه‌ها چیزهایی دیدند که نباید می‌دیدند و مسائلی فهمیدند که نباید می‌فهمیدند، ارزش‌های اخلاقی هم سقوط کرد. وقتی نگاه‌های ما از نگاه انسانی تبدیل به نگاه منفعت طلبانه شد، جامعه‌ی ما هم چنین شد. یک از علت‌های موفقیت صدر اسلام، اخلاق خوب بود.